ພິທີແຫ່ວໍເຈົ້າແມ່ແທ໋ງເມົ້າ
(ພາບ:baophutho.vn)
(vovworld)- ຕາມການສະຖີຕິຂອງກະຊວງວັດທະນະທຳ-ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວຫວຽດນາມແລ້ວ, ແຕ່ລະປີຢູ່ຫວຽດນາມມີປະມານ 8.000 ງານບຸນ. ແຕ່ລະງານບຸນລ້ວນແຕ່ມີສີສັນວັດທະນະທຳເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊົນເຜົ່າ, ແລະ ຍາມໃດງານບຸນກໍມຸ່ງໄປສູ່ເປົ້າໝາຍທີ່ສັກສິດຄວນໄດ້ຮັບການເຊີດຊູຄື ບັນດານັກວິລະຊົນຕ້ານສັດຕູຜູ້ຮຸກຮານ, ບັນດາຜູ້ທີ່ມີຄຸນງາມຄວາມດີໃນການບອກສອນຖ່າຍທອດວິຊາຊີບ, ຕ້ານໄພທຳມະຊາດ, ດັບສູນສັດຮ້າຍ, ຊ່ວຍກູ້ມະນຸດ ແລະ ອື່ນໆ. ງານບຸນເຈົ້າແມ່ ແທ໋ງເມົ້າຕ້ານວຽນເຊີນ ຂອງພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນເຜົ່າເມື່ອງຢູ່ເມືອງ ບາວີ່-ຮ່າໂນ້ຍ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາງານບຸນເຊັ່ນນັ້ນ.
ຮອດຍາມລະດູບານໃໝ່ໃນແຕ່ລະປີ, ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນເຜົ່າເມື່ອງຢູ່ຫວຽດນາມເຄີຍຈັດຕັ້ງງານບຸນປະເພນີຂອງເຜົ່າຕົນຂຶ້ນ. ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນເຜົ່າເມື່ອງມີຫຼາຍງານບຸນ, ແຕ່ພົ້ນເດັ່ນແມ່ນ ງານບຸນເຈົ້າແມ່ ແທ໋ງເມົ້າຕ້ານວຽນເຊີນຂອງ ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນເຜົ່າເມື່ອງຢູ່ທີ່ບ້ານ ອຽນກື ປະຈຸບັນແມ່ນບ້ານ ອຽນຮົ່ງ ຕາແສງເຕີນລິ້ນເມືອງ ບາວີ່-ຮ່າໂນ້ຍ. ຕາມປະເພນີແລ້ວ, ໃນແຕ່ລະປີຮອດວັນເພັງເດືອນ 8 ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ, ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນໄດ້ພ້ອມກັນປະກອບເຫື່ອແຮງ, ວັດຖຸເພື່ອຈັດງານບຸນເຈົ້າແມ່ ແທ໋ງເມົ້າຕ້ານວຽນເຊີນ ຊຶ່ງແມ່ນງານບຸນເຊີດຊູເຈົ້າແມ່ ແທ໋ງເມົ້າ ຜູ້ໄດ້ໃຫ້ກຳເນີດພະອໍລະຫັນ ຕ້ານວຽນເຊີນ ຊຶ່ງແມ່ນ1 ໃນຈຳນວນ 4 ບຸກຄົນທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ເປັນອະມະຕະຂອງຊາດຫວຽດນາມ. ເພາະສະນັ້ນ, ງານບຸນເຈົ້າແມ່ ແທ໋ງເມົ້າຕ້ານວຽນເຊີນ ແມ່ນມີຄວາມໝາຍດ້ານຈິດວິນຍານຢ່າງເລິກເຊິ່ງຂອງວົງຄະນະຍາດຊົນເຜົ່າເມື່ອງ. ທ່ານ ຫງວຽນວັນກຸ້ຍ ຊາວບ້ານອຽນຮົ່ງ, ຕາແສງເຕີນລິ້ນໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ ແຕ່ລະປີຮອດວັນເພັງເດືອນ 8, ປະຊາຊົນຢູ່ແຫ່ງນີ້ຈັດ ງານບຸນເຈົ້າແມ່ ແທ໋ງເມົ້າຕ້ານວຽນເຊີນ, ນີ້ແມ່ນງານບຸນທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍສີສັນຂອງຊົນເຜົ່າເມື່ອງຢູ່ແຫ່ງນີ້. ເປັນເອກະລັກສະເພາະກ່ວາໝູ່ໃນງານບຸນ, ນັ້ນແມ່ນບັນດາຜູ້ຄົນນຸ່ງຊຸດອາພອນປະຈຳເຜົ່າທຳການສະແດງຕີຄ້ອງ, ຂັບລຳທຳເພງພື້ນເມືອງຂອງເຜົ່າເມື່ອງ ”
ງານບຸນຖືກເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍພິທີແຫ່ນ້ຳ, ພິທີໄຫວ້ບູຊາຂອງ 5 ໝູ່ບ້ານໃນຕາແສງ, ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ກອງໄຫວ້ບູຊາເພດຊາຍທຳພິທີກາບທູນເຈົ້າແມ່ແທ໋ງເມົ້າຊຶ່ງລວມມີພິທີຖະຫວາຍເຂົ້າໜຽວ, ດອກໄມ້ທູບທຽນ, ເຫຼົ້າ, ໝາກພູ, ກ່ອນທີ່ຈະແຫ່ວໍເຈົ້າແມ່ ແລະ 2 ພະນາງ ໄປຍັງເດີນວິຫານເພື່ອທຳພິທີແຫ່ວໍ. ຮອດໂມງທີ່ໄດ້ກຳນົດ, ພິທີແຫ່ວໍເຈົ້າແມ່ແທ໋ງເມົ້າ ແລະ 2 ພະນາງຖືກຈັດຂຶ້ນຢ່າງເຄັ່ງຂຶມ. ຊາວບ້ານທຸກໆຄົນໄດ້ພາກັນຕິດຕາມຂະບວນແຫ່ວໍ ຊຶ່ງຍ່າງອ້ອມແອ້ມບໍລິເວນວິຫານ, ຜ່ານໜອງຢ່າຍເບັ້ງ , ໜອງຕິກຖຸຍ, ເດີນວັດຮ່ວາງລອງບາວເອີນ, ແລ້ວກັບຄືນເດີນວິຫານເຈົ້າແມ່ແທ໋ງເມົ້າ. ໃນຕະຫຼອດເວລາດຳເນີນພິທີແຫ່ວໍນັ້ນ, ການສະແດງຕິີຄ້ອງແມ່ນສິ່ງທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້, ເພາະວ່າສິ່ງນີ້ແມ່ນວັດທະນະທຳເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊົນເຜົ່າເມື່ອງ. ກ່ອນນີ້, ໃນງານບຸນຍັງຈັດການລະຫຼິ້ນຕ່າງໆທີ່ເປັນເອກະລັກຄື: ແຂ່ງຂັນຍິງທະນູ, ການປະກວດປຸ່ງແຕ່ງອາຫານ ແລະອື່ນໆ. ໂດຍຜ່ານບັນດາໄລຍະທາງແຫ່ງປະຫວັດສາດ, ງານບຸນ ເຈົ້າແມ່ແທ໋ງເມົ້າ ຂອງຊົນເຜົ່າເມື່ອງກໍມີບາງໄລຍະຖືກຕັດຕອນ, ຖືກສູນຫາຍໄປ, ແຕ່ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 2011ເປັນຕົ້ນມາ, ງານບຸນເຈົ້າແມ່ ແທ໋ງເມົ້າຕ້ານວຽນເຊີນ ຢູ່ບ້ານອຽນກື ຄ່ອຍໆໄດ້ຮັບການຟື້ນຟູ, ອັນໄດ້ປະກອບສ່ວນປຸກລຸກມູນເຊື້ອວັດທະນະທຳທີ່ມີມາແຕ່ດຶກດຳບັນຂອງວົງຄະນະຍາດຊົນເຜົ່າເມື່ອງ. ທ່ານ ບຸຍຮິ້ວດັງ ສະມາຊິກໃນຄະນະຈັດຕັ້ງງານບຸນໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຟື້ນຟູສ້າງຕັ້ງກອງໄຫວ້ບູຊາເພດຊາຍ, ເພດຍິງ, ກອງຟ້ອນ, ກອງຕີຄ້ອງ. ແຕ່ລະປີ, ບັນດາກອງສິລະປະນີ້, ນອກຈາກວຽກງານຮັບໃຊ້ງານບຸນຢູ່ສາລາ, ວັດວາອາຮາມແລ້ວ, ກໍຍັງໄປສະແດງຢູ່ເຂດທ່ອງທ່ຽວຕ່າງໆອີກດ້ວຍ.
ໃນງານບຸນ, ຂັ້ນຕອນພິທີເຄີຍຖືກຈັດຂຶ້ນຢ່າງເຄັ່ງຂຶມ ແລະ ສັກສິດ. ຕາມຄວາມສຳນຶກຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງແລ້ວ, ເຂົາເຈົ້າເຄີຍໄຫວ້ບູຊາເທວະດາຟ້າແຖນ, ເຈົ້າຖິ່ນເຈົ້າຖານ, ເຈົ້ານ້ຳ, ບັນພະບຸລຸດຫຼືບັນດາຜູ້ມີຄຸນງາມຄວາມດີໃນການສ້າງບ້ານແປງເມືອງ. ໂດຍແມ່ນການເຄື່ອນໄຫວເຫຼື້ອມໄສຈິດວິນຍານຢ່າງເລິກເຊິ່ງນັ້ນ, ບັນດາພິທີກຳໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນການດຳລົງຊີວິດແບບເຊື່ອມຕົວເຂົ້າກັບທຳມະຊາດ, ເຄົາລົບຕໍ່ທຳມະຊາດຂອງວົງຄະນະຍາດຊົນເຜົ່າເມື່ອງ. ໃນວັນນີ້, ເມື່ອສັງຄົມນັບມື້ນັບພັດທະນາ, ບັນດາຈຸດວັດທະນະທຳທີ່ເປັນປະເພນີຂອງຊົນເຜົ່າເມື່ອງຍັງຄົງໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍ, ໃນນັ້ນ, ງານບຸນເຈົ້າແມ່ ແທ໋ງເມົ້າຕ້ານວຽນເຊີນ ໄດ້ຮັບການຕີລາຄາວ່າ: ແມ່ນຈຸດວັດທະນະທຳເປັນເອກະລັກສະເພາະໃນການດຳເນີນຊີວິດທີ່ມີມາແຕ່ດຶກດຳບັນຂອງຊົນເຜົ່າເມື່ອງ ຊຶ່ງລວມທັງດ້ານຈິດໃຈ, ວັດຖຸ, ເຫຼື້ອມໄສສາສະໜາ ແລະ ວັດທະນະທຳສິລະປະ.... ການຟື້ນຟູ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍງານບຸນປະເພນີທີ່ມີມາແຕ່ດົນນານແລະເຂັ້ມຂົ້ນໄປດ້ວຍສີສັນບັນດາເຜົ່ານັ້ນ, ເປັນການປະກອບ ສ່ວນຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍບັນດາຈຸດວັດທະນະທຳອັນດີງາມຂອງ ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນເຜົ່າເມື່ອງ, ພ້ອມກັນນັ້ນ ກໍເປັນການຊຸກຍູ້ຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນດ້ານການທ່ອງທ່ຽວ ເພື່ອແນະນຳໃຫ້ແຂກທ່ອງທ່ຽວຮັບຊາບ ແລະ ເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບເຂດດິນ ແລະ ຊາວເຜົ່າເມື່ອງຕື່ມອີກ.