ຮອດຍາມບຸນເຕັດບັນດາຄອບຄົວຊາວເຜົ່າເມື່ອງລ້ວນແຕ່ຂ້າໝູເພື່ອ
ປຸ່ງແຕ່ງອາຫານຕ້ອນຮັບປີໃໝ່
(ພາບ: baohoabinh)
|
ຕາມຄວາມສຳນຶກທີ່ມີມາແຕ່ດົນນານຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງ, ບຸນປີໃໝ່ຫຼື ບຸນເຕັດແມ່ນບໍ່ ເລີ່ມຕົ້ນແຕ່ວັນທີ 23 ເດືອນ 12 ຊຶ່ງແມ່ນວັນໄຫວ້ບູຊາເຈົ້າເຕົາໂດຍໄລ່ຕາມ ຈັນທະປະຕິທິນຄືຊາວຫວຽດ. ບຸນປີໃໝ່ຂອງ ຊາວເຜົ່າເມື່ອງແມ່ນເລີ່ມແຕ່ວັນທີ 27 ເດືອນ 12. ໃນຊຸມວັນນີ້, ຢູ່ທົ່ວທຸກໝູ່ບ້ານຂອງ ຊາວເຜົ່າເມື່ອງທີ່ແຂວງ ຮ່ວາບິງ ແມ່ນຄຶກຄື້ນມ່ວນຊື່ນດ້ວຍບັນຍາກາດຂອງບຸນເຕັດ.
ໝູ່ບ້ານອ໋າຍ ໃນຕາແສງ ຟອງຟູ້ ທີ່ເມືອງເຕິນຫຼາກ, ແຂວງຮ່ວາບິງ ແມ່ນແຫ່ງ ເຕົ້າໂຮມດຳລົງຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີໃນທຸກວັນນີ້, ຢູ່ເຮືອນຫຼັງໃດກໍຟົດຟື້ນມ່ວນຊື່ນດ້ວຍສຽງເວົ້ານົວຫົວມ່ວນ. ແຕ່ວັນທີ 27 ເດືອນ 12, ຊາວບ້ານໄດ້ເລີ່ມ ພັກວຽກໄຮ່ການນາເພື່ອຢູ່ເຮືອນກະກຽມເຄື່ອງຂອງຕ້ອນຮັບ ບຸນເຕັດອັນເປັນປະເພນີ.
ຊາວເຜົ່າເມື່ອງຖືເປັນສຳຄັນການເຮັດແທ່ນບູຊາບັນພະບຸລຸດ, ເພາະສະນັ້ນ ແທນບູຊາເຄີຍຕັ້ງຢູ່ໃຈກາງເຮືອນ ແລະ ແມ່ນບ່ອນທີ່ສັກສິດ ແລະ ງາມກ່ວາໝູ່ໃນເຮືອນ. ລຸງ ບຸຍວັນເຄີ້ນ ເຈົ້າເຫຼົ່າບ້ານອ໋າຍ ເວົ້າວ່າ :
“ ການກະກຽມແທ່ນບູຊາບັນພະບຸລຸດໃນເຮືອນ, ຕ້ອງແມ່ນເພດຊາຍໃນຄອບຄົວເປັນຜູ້ເຮັດ. ຖ້າວ່າຄອບຄົວໃດບໍ່ມີເພດຊາຍນັ້ນ, ເພດຍິງຈຶ່ງເຮັດ. ແທ່ນບູຊາບັນພະບຸລຸດຕ້ອງມີຕະກຽງ, ທູບທຽນ, ໝາກໄມ້, ໝາກ, ໃບພູ ພ້ອມດ້ວຍເຄື່ອງຂອງບູຊາອື່ນໆ”
ຮອດວັນນີ້, ລູກ 3 ຄົນຂອງລຸງເຄິ້ນໄປທຳມາຫາກິນຢູ່ແດນໄກກໍລ້ວນແຕ່ກັບມາເຕົ້າໂຮມກັບຄອບຄົວເພື່ອຕ້ອນຮັບບຸນເຕັດ. ພັນລະຍາຂອງລຸງເຄິ້ນໃຫ້ຮູ້ວ່າ ມື້ນີ້ ລາວພ້ອມດ້ວຍລູກສາວ, ລູກໃພ້ພ້ອມກັນປຸ່ງແຕ່ງອາຫານເພື່ອໄຫວ້ບູຊາບັນພະບຸລຸດ. ພັນລະຍາຂອງລຸງເຄິ້ນເວົ້າວ່າ :
“ ການກະກຽມບຸນເຕັດແມ່ນມີຫຼາຍສິ່ງຫຼາຍຢ່າງ, ຕ້ອງໄປເອົາໃບຕອງເພື່ອຫໍ່ເຂົ້າໜົມ, ຕ້ອງເຮັດອະນາໄມເຮືອນຊານໃຫ້ສະອາດ. ປີນີ້ຂອງຫາກໍມີລູກໃພ້, ດັ່ງນັ້ນກໍໄຄແດ່. ຂ້າພະເຈົ້າກໍໄດ້ສອນໃຫ້ລູກໃພ້ຮູ້ຈັກວິທີເຮັດເຂົ້າໜົມ, ຜ່າຟືນ, ປັດກວາດເຮືອນຊານ ແລະ ປຸ່ງແຕ່ງອາຫານອີກດ້ວຍ”
ໃນຂະນະທີ່ຕ້ອງລໍຖ້າເມຍແລະລູກກະກຽມພາເຂົ້າເພື່ອໄຫວ້ບູຊາບັນພະບຸລຸດ, ລຸງເຄິ້ນໄດ້ອອກໄປສວນຕັດເອົາງ່າດອກຄາຍທີ່ງາມກ່ວາໝູ່ເພື່ອປັກໃສ່ໂຖວາງເທິງແທ່ນບູຊາ. ສຳລັບພາເຂົ້າເພື່ອບູຊາບັນພະບຸລຸດຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງ, ຄອບຄົວຂອງລຸງກໍແຕ່ງບັນດາເຍື່ອງອາຫານຕາມປະເພນີ. ລຸງເຄິ້ນໃຫ້ຮູ້ອີກວ່າ :
“ ບັນດາເຍື່ອງອາຫານຕ້ອງວາງເທິງໃບຕອງກ້ວຍ. ເບິ່ງຄືວ່າບັນພະບຸລຸດແຕ່ປາງກ່ອນຄິດວ່າ ຈາກຄາວທຸກຍາກໃນເບື້ອງຕົ້ນ ບໍ່ມີເຄື່ອງໃຊ້ໄມ້ສອຍຄືວັນນີ້, ດັ່ງນັ້ນຕ້ອງໃຊ້ດ້ວຍໃບໄມ້. ມີພຽງແຕ່ແກ່ງຈຶ່ງຕັກໃສ່ຖ້ວຍເທົ່ານັ້ນ”
ໃນໂອກາດ ບຸນເຕັດ, ຄອບຄົວໃດກໍຂ້າໝູ, ແຕ່ງອາຫານເຊື້ອເຊີນອ້າຍເອື້ອຍ ນ້ອງ, ໝູ່ເພື່ອນມາຊຸມແຊວນຳກັນ. ທ່ານ ບຸຍວັນຢຶ້ງ ນາຍບ້ານໆອ໋າຍໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ຍ້ອນເງື່ອນໄຂເສດຖະກິດໄດ້ດີຂຶ້ນກ່ວາເກົ່າ, ດັ່ງນັ້ນ ພໍ່ແມ່ພີນ້ອງຊາວບ້ານໄດ້ຈັດຕັ້ງການຕ້ອນຮັບ ບຸນເຕັດຢ່າງລອບຄອບຖີ່ຖ້ວນ. ຄອບຄົວໃດກໍແຕ່ງແຕ່ 4 ຫາ 5 ພາເຂົ້າ, ມີຊິ້ນໝູ, ໄກ່, ປາ.....”
ນອກຈາກການກະກຽມເຫຼົ້າ, ຊິ້ນ, ເຂົ້າໜົມແລ້ວ, ຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີ ຍັງຕັ້ງຕົ້ນໄມ້ໃຜ່ຢູ່ໜ້າບ້ານອີກ. ລຸງເຄິ້ນເວົ້າວ່າ :
“ ວັນທີ 27 ເດືອນ 12 ກໍຕັ້ງຕົ້ນໄມ້ໃຜ່, ແລ້ວກໍສານແຕະແຜ່ນນ້ອຍແຜ່ນໜຶ່ງແຂວນໃສ່ປະຕູເຂົ້າເຮືອນ. ມັນມີຄວາມໝາຍວ່າ ຖ້າຫາກບໍ່ມີຄຳເຊີ້ນເຊີນ ຜີສາງນາງໄມ້ບໍ່ສາມາດເຂົ້າເຮືອນໄດ້”
ປະຈຸບັນ, ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີໄດ້ມີການປ່ຽນແປງ, ແຕ່ແບບແຜນການດຳລົງຊີວິດ, ຮີດຄອງປະເພນີໃນຊຸມມື້ບຸນເຕັດຍັງຄົງໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ຈາກ ຊາວເຜົ່າເມື່ອງເໝືອນເດີມ. ພ້ອມກັບບັນດາການເຄື່ອນໄຫວຢ້ຽມຢາມອວຍພອນປີໃໝ່ໃຫ້ກັນ, ອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນຍັງຈັດຕັ້ງບັນດາການເຄື່ອນໄຫວລະຫຼິ້ນໃຫ້ແຫ່ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນເມື່ອໂອກາດລະດູບານໃໝ່ວຽນມາ. ດອກຄາຍແດງໄດ້ເລີ່ມບານສະພັ່ງຢູ່ທ່ົວເຂດພູຜາປ່າໄມ້ໝູ່ບ້ານອ໋າຍ. ຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີພວມຕ້ອນຮັບປີໃໝ່ດ້ວຍຄວາມຫວັງຕໍ່ລະດູການຜະລິດໄດ້ຮັບຜົນດີ, ປະຊາຊົນມີຄວາມອີ່ມໜຳສຳລານ ແລະ ຜາສຸກຕະຫຼອດປີ.