ສິ່ງທີ່ພວກຈ້າພະເຈົ້າມີຄວາມປະທັບໃຈທີ່ສຸດ, ເມື່ອຊອກຮູ້ກ່ຽວກັບວາດຟ້ອນ ຂອງຊົນເຜົ່າຂະມຸ, ນັ້ນແມ່ນ ນອກຈາກບັນດາວາດຟ້ອນ ທີ່ອຸດົມສົມບູນນັ້ນ, ສຽງຄ້ອງທີ່ດັງກອງກັງວານຂຶ້ນຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງໄດ້ເປັນການເພີ່ມຄວາມ ດູດດືມໃຫ້ແກ່ວາດຟ້ອນ. ຂໍເຊີນພວກເພື່ອນມາຢ້ຽມຊົມວາດຟ້ອນຂອງຊົນເຜົ່າຂະມຸ ຢູ່ທີ່ບ້ານ ແຕນ ຕາແສງ ເມືອງຟັງ ເມືອງ ດຽນບຽນ ແຂວງ ດ້ຽນບຽນ.
ຖ້າມີໂອກາດໄດ້ຮັບຟັງສຽງຄ້ອງດັງກ້ອງກັງວານຂຶ້ນ ບາດຕຳ່ບາດສູງນັ້ນ, ແນ່ນອນວ່າ ໃຜໆກໍ່ລ້ວນແຕ່ຕື່ນເຕັ້ນໃຈ, ຢາກຂັບຮ້ອງ ແລະ ຟ້ອນຕາມໃນທັນທີ່. ໃນທ່າມກາງພູຜາປ່າໄມ້ທາງທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຫວຽດນາມ ທີ່ຮົກເຮື້ອເປົ່າຫວ່າງ ແລະ ໃຫຍ່ໂຕມະໂມຖານນັ້ນ, ສຽງຄ້ອງຂອງຊາວເຜົ່າຂະມຸໄດ້ດັງກອງກັງວານຂຶ້ນ ປະສານກັບອາກາດທີ່ປອດໂປ່ງ, ເຢັນສະບາຍ ອັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ບັນຍາກາດຂອງໝູ່ບ້ານໃນໂອກາດຈັດງານບຸນຍິ່ງຟົດ ຟື້ນມ່ວນຊື່ນ. ເຄື່ອງດົນຕີທີ່ປະກອບໃຫ້ແກ່ການຟ້ອນມີພຽງແຕ່ຄ້ອງ 2 ອັນ ແລະ ທໍ່ໄມ້ໄຜ່ໃຫຍ່ທໍ່ 1. ນຳສຽງທີ່ພວກເພື່ອນພວມຮັບຟັງນັ້ນ, ເບິ່ງຄືວ່າມີກຳລັງໄຟ. ນາງຟ້າມມິງເຈົາ ຮອງຫົວໜ້າຂະແໜງວັດທະນະທຳ ເມືອງ ດ້ຽນບຽນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ : “ຈຸດພິເສດໃນວາດຟ້ອນຂອງຊົນເຜົ່າຂະມຸແມ່ນ : ຍ້ອນເຂົາເຈົ້າດຳລົງຊີວິດດ້ວຍການອອກແຮງງານ, ທຳການຜະລິດ, ດັ່ງນັ້ນບັນດາວາດຟ້ອນຂອງ ຊົນເຜົ່າຂະມຸມີລັກສະນະເຂັ້ມແຂງ, ຟົດຟື້ນ ແລະເຂັ້ມຂົ້ນໄປດ້ວຍສີສັນຊົນເຜົ່າ. ສຳລັບຈັ່ງຫວະປິ່ນໂຕ, ເຕັ້ນ ຫຼືນັ່ງໃນການຟ້ອນລຳທຳເພງພື້ນເມືອງຂອງຊົນເຜົ່າຂະມຸ, ລ້ວນແຕ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນຈຸດພິເສດ ສະເພາະ ໃນຊີວິດປະຈຳວັນຂອງເຂົາເຈົ້າ”.
ສຳລັບສິລະປະການຟ້ອນ, ຊາວເຜົ່າຂະມຸ ຢູ່ເມືອງຟັງ ຍັງສາມາດຮັກສາບັນດາວາດຟ້ອນອັນເປັນພື້ນຖານຄື: ຟ້ອນຈັບມືຕໍ່ກັນເປັນວົງມົນ, ຟ້ອນຈັບແຂນ....ພິເສດເມື່ອເວົ້າເຖິງສິລະປະການຟ້ອນຂອງຊົນເຜົ່າ ຂະມຸ, ຜູ້ຄົນທັງຫຼາຍຕ້ອງຮູ້ຈັກເຖິງ ວາດຟ້ອນ ວຽງເວີກວງ. ຟ້ອນວຽງເວີກວງ ແມ່ນວາດຟ້ອນທີ່ຍາກ, ຕ້ອງປະສົມປະສານກັນລະຫວ່າງບັນດາຈັ່ງຫວະທີ່ຄ່ອງແຄ້ວ, ອອນຊອນ ແລະ ລີລາການຟ້ອນ. ຕາມການອະທິບາຍແລ້ວ, ຈັ່ງຫວະຟ້ອນເຫຼົ່ານັ້ນກໍກຳເນີດມາຈາກຄວາມຮັກການອອກແຮງ ງານຂອງຊາວເຜົ່າຂະມຸ. ບັນດາຈັ່ງຫວະຟ້ອນຍັງວາດພາບເຖິງການກ່ຽວເຂົ້າ, ເສຍຫຍ້າ...ເມື່ອເວົ້າເຖິງວາດຟ້ອນ ວຽງເວີກວງ. ນາງ ຟ້າມມິງເຈົາໃຫ້ຮູ້ວ່າ : “ວາດຟ້ອນວຽງເວີກວງຢູ່ ດ້ຽນບຽນ ມັກເວົ້າວ່າແມ່ນຟ້ອນມ່ວນຊື່ນໃນວັນບຸນຫຼື ຟ້ອນຊົມເຊີຍລະດູການໄດ້ຮັບຜົນດີຂອງປະຊາຊົນ ຊຶ່ງຖືກສະແດງອອກຜ່ານການເຄືອ່ນໄຫວໃນຊີວິດປະຈຳວັນ. ຈັ່ງຫວະຟ້ອນກໍ່ໄດ້ວາດຟ້ອນເຖິງຊາວບ້ານພວມມຸ້ງຫຼັງຄາເຮືອນ ຫຼືວ່າພວມໄປສັບຊາວດິນຢູ່ທົງນາ. ນີ້ແມ່ນຈຸດເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງ ວາດຟ້ອນ ວຽງເວີກວງ”
ຊາວເຜົ່າຂະມຸຢູ່ເມືອງຟັງມັກຟ້ອນວຽງເວີກວງໃນໂອກາດຈັດງານບຸນ, ພິທີຮັບຕ້ອນເຂົ້າໃໝ່ຖືກຈັດຂຶ້ນພາຍຫຼັງຍາມເກັບກ່ຽວ. ເມື່ອສຽງກອງສຽງຄ້ອງດັງກອງກັງວານຂຶ້ນໃນແຕ່ລະເທື່ອນັ້ນ, ກໍ່ແມ່ນຈຸດເວລາທີ່ ວາດຟ້ອນ ວຽງເວີກວງກໍ່ໄດ້ເລີ່ມຂຶ້ນ. ກອງນັກຟ້ອນຍິງຊາຍພວມຢືນໃນກຸ່ມຄົນກໍ່ຍ່າງອອກ. ນັກຟ້ອນຊາຍພ້ອມດ້ວຍຄ້ອງຖືຕາມໂຕ ທັງໃຊ້ເປັນເຄື່ອງດົນຕີ, ທັງໃຊ້ເປັນເຄື່ອງຟ້ອນ. ບັນດາຈັ່ງຫວະຟ້ອນທີ່ອ່ອນຊ້ອນ ແລະ ມີສະເໜ່ໄດ້ດຶງດູດສຽງຕົບມືຈາກຜູ້ຊົມຢ່າງຟົດຟື້ນ. ໃນທ່າມກາງສຽງດົນຕີ, ພວກນັກຟ້ອນໄດ້ເຊື່ອມຕົວເຂົ້າກັບກຸ່ມຄົນມາຊົມເບິ່ງ. ນີ້ກໍ່ເປັນຈຸດທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງວາດຟ້ອນ ວຽງເວີກວງ. ນາງເລື່ອງທິເນັນ ໄດ້ເວົ້າດ້ວຍຄວາມທະນົງໃຈກ່ຽວກັບວາດຟ້ອນນີ້ຂອງເຜົ່າຕົນວ່າ : “ວາດຟ້ອນວຽງເວີກວງ ຂອງຊົນເຜົ່າຂະມຸໄດ້ມີມາແຕ່ດົນນານແລ້ວ. ຟ້ອນວຽງເວີກວງ ແມ່ນປະເພດສີລະປະສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມຮັກແພງລະຫວ່າງມະນຸດກັບທຳ ມະຊາດ ແລະ ຄວາມຮັກແພງລະຫວ່າງມະນຸດດ້ວຍກັນ. ບັນດາຈັ່ງຫວະຟ້ອນ ມີຄວາມກ່ຽວພັນຢ່າງສະໜິດແໜ້ນ ກັບການເຫຼື້ອມໄສພາວະນາໃຫ້ລະດູການໄດ້ຮັບຜົນດີ ແລະ ຄວາມຫວັງແຫ່ງຄວາມຮັກທີ່ໂປ່ງໃສຂອງຄູ່ບາວສາວ ”. ນາງ ຟ້າມມິງເຈົາໃຫ້ຮູ້ວ່າ ສິລະປະການຟ້ອນຂອງຊົນເຜົ່າຂະມຸຍາມໃດກໍ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນພະລັງແຮງ ບືນຕົວຂຶ້ນໃນການດຳລົງຊີວິດ. ນາງເວົ້າວ່າ : “ເນື້ອໃນການຟ້ອນແມ່ນເລີ່ມມາຈາກການດຳລົງຊີວິດ, ຄວາມມຸ້ງຫວັງຂອງ ຊາວເຜົ່າຂະມຸແມ່ນ ຜ່ານບັນດາວາດຟ້ອນຂອງຕົນ, ກໍ່ຫວັງໃຫ້ມະນຸດມີສຸຂະພາບເຂັ້ມແຂງ, ພ້ອມທັງພາວະນາໃຫ້ດິນຟ້າອາກາດເອື້ອອຳນວຍຄວາມສະດວກ, ລະດູການຜະລິດໄດ້ຮັບຜົນດີ. ຜ່ານວາດຟ້ອນເຫຼົ່ານັ້ນ, ກໍ່ລ້ວນແຕ່ພັນລະນາເຖິງຄວາມມານະພະຍາຍາມຂອງປະຊາຊົນ ຜ່ານຜ່າທຸກຄວາມຫຍຸ້ງຍາກເພື່ອພັດທະນາພ້ອມກັບວົງຄະນະຍາດ ”
ຍ້ອນຟ້ອນພື້ນເມືອງແມ່ນຟ້ອນຍາກ, ດັ່ງນັ້ນໃນຕົວຈິງ ສິລະປະຟ້ອນພື້ນເມືອງຂອງ ຊົນເຜົ່າຂະມຸພວມມີໄພຖືກສູນຫາຍໄປ. ພວກນັກຟ້ອນເກັ່ງ ກໍ່ນັບມື້ນັບເຖົ້າແກ່ໄປ ແລະ ພວກໄວໜຸ່ມຮຽນຟ້ອນພື້ນເມືອງແມ່ນບໍ່ມີຫຼາຍ. ແຕ່ກໍ່ມີສັນຍານທີ່ໜ້າພູມໃຈນັ້ນແມ່ນຢູ່ເມືອງ ດ້ຽນບຽນໃນປະຈຸບັນ ມີ 3 ບ້ານຄື ບ້ານແກ້ວ, ບ້ານກົງ ແລະ ບ້ານແຕນ ຊຶ່ງແມ່ນແຫ່ງທີ່ມີຊາວເຜົ່າຂະມຸພວມດຳລົງຊີວິດຢ່າງຫຼວງຫຼາຍນັ້ນ ໄດ້ສ້າງຕັ້ງກອງສີລະປະກອນ ທຳການສະແດງສະເພາະແຕ່ຟ້ອນພື້ນເມືອງ. ກອງສີລະປະກອນນີ້ເຄີຍຈັດການພົບປະແລກປ່ຽນສະແດງສິລະປະກັບຊົນ ເຜົ່າອື່ນໆ ໃນຕາແສງ ອັນໄດ້ດຶງດູດຜູ້ມາຊົມຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ. ບັນດາຜູ້ຄົນ ຄື ນາງຟ້າມມິງເຈົາຫຼືນາງ ເລື່ອງທິເນັນລ້ວນແຕ່ມີຄວາມຫວັງວ່າ ລຸ່ນໄວໜຸ່ມຈະເຂົ້າໃຈເຖິງຄຸນຄ່າຂອງວາດຟ້ອນພື້ນເມືອງ ເພື່ອອະນຸລັກຮັກສາມັນໃຫ້ຍືນຍົງຄົງຕົວກັບການເວລາ.