ເຂດດິນ ອຽນເຈົາ ໃນແຂວງ ເຊີນລາ ໄດ້ດຶງດູດໃຈແຂກທ່ອງທ່ຽວບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນເຂດປູກຕົ້ນໄມ້ໃຫ້ໝາກທີ່ມີຊື່ສຽງເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງມີຊື່ສຽງດ້ວຍສຽງແຄນຂອງຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທທີ່ຈັບອົກຈັບໃຈອີກດ້ວຍ. ສຽງແຄນດ້ວຍຈັ່ງຫວະບາດສູງ, ບາດຕ່ຳທີ່ດັງກ້ອງກັງວານຂຶ້ນນັ້ນ ຍາມໃດກໍແມ່ນຄຳເຊື້ອເຊີນແຂກທ່ອງທ່ຽວທັງຢູ່ໃກ້ ແລະ ໄກເຂົ້າມາທ່ອງທ່ຽວຢູ່ເຂດດິນນີ້.
ນັກສິລະປະການ ລື່ຮົ່ງເຊືອ |
ບໍ່ຮູ້ຈັກວ່າ ນັບແຕ່ເວລາໃດ ທີ່ສຽງແຄນໄດ້ຕິດພັນ ແລະ ຊຶມເລິກເຂົ້າສູ່ຊີວິດວັດທະນະທຳ ແລະ ຈິດໃຈຂອງພໍ່ແມ່ພີນ້ອງເຜົ່າຜູ້ໄທຢູ່ ອຽນເຈົາ ແຂວງເຊີນລາ. ທ່ານລື່ຮົ່ງເຊືອ, ຊຶ່ງແມ່ນໜຶ່ງໃນຈຳນວນນັກສິລະປະການສ່ວນໜ້ອຍ ຮູ້ຈັກວິທີຜະລິດແຄນ ແລະ ເປົ່າແຄນມ່ວນຢູ່ບ້ານຕຸມ, ຕາແສງ ຈຽງຄອຍ, ເມືອງອຽນເຈົາ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ : ເມື່ອກ່ອນນີ້, ຢູ່ໝູ່ບ້ານຕ່າງໆຂອງ ຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທ ອຽນເຈົາ, ບັນດາອ້າຍບາວ ໄດ້ໃຊ້ສຽງແຄນເພື່ອສະແດງຄວາມຮັກຕໍ່ພວກນາງສາວ. ຍ້ອນມີສຽງແຄນນັ້ນ, ຈຶ່ງຊ່ວຍໃຫ້ບາວສາວຫຼາຍຄູ່ໄດ້ຮັກແພງກັນ ແລະ ກາຍເປັນຄູ່ຜົວເມຍ. ໃນວັນນີ້, ພ້ອມກັບເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງຊະນິດຕ່າງໆທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງບັນດາເຜົ່າເຊັ່ນ: ຄ້ອງ, ຂຸ່ຍ, ປີ, ພິນຕິ້ງ, ຊໍ…ແຄນແມ່ນເຄື່ອງຕົນຕີພື້ນເມືອງເຄີຍຖືກນຳໃຊ້ໃນຊີວິດວັດທະນະທຳ, ສັງຄົມ, ໃນບັນດາວັນບຸນ, ງານສະແດງສິລະປະມະຫາຊົນຂອງເມືອງ. ນັກສິລະປະການ ລື່ຮົ່ງເຊືອ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ສີສັນຂອງຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທຢູ່ອຽນເຈົາ ແມ່ນເປົ່າແຄນ ຊຶ່ງເຄີຍສະແດງໃນໂອກາດວັນບຸນ, ພິທີເຂົ້າເຮືອນໃໝ່, ພິທີສູ່ຂໍ, ງານດອງ, ລາຍການສະແດງສິລະປະ….ໃນຍາມມີຫຼາຍຄົນມາເຕົ້າໂຮມກັນ, ເຂົາເຈົ້າມັກເປົ່າແຄນ, ຂັບກ້ຽວສະແດງຄວາມຮັກຢ່າງມ່ວນຊື່ນ, ດັ່ງນັ້ນ, ສຳລັບຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທ ອຽນເຈົາແລ້ວ, ສຽງແຄນແມ່ນສິ່ງທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ໃນການຟ້ອນລຳທຳເພງ ”
ຜູ້ເປົ່າແຄນ ກໍຕ້ອງເຂົ້າໃຈໄດ້ເຖິງຄຸນປະໂຫຍດສະເພາະຂອງແຄນ ແລະຕ້ອງຈືດີກ່ຽວກັບບັນດາທຳນອງເພງ, ສຽງຂັບຮ້ອງຂອງນັກສິລະປິນແຕ່ລະຄົນ. ຈາກນັ້ນຈຶ່ງສາມາດລາກສຽງ ແລະ ເປົ່າແຄນແນວໃດໃຫ້ອ່ອນຊ້ອຍໄປຕາມທຳນອງເພງ ແລະ ວາດຟ້ອນ, ທັງນີ້ກໍເພື່ອເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງເຂົ້າໃຈໄດ້ສິ່ງທີ່ຍອດຍິ່ງ, ສຽງແຄນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທ. ທ່ານ ລື່ວັນແບ້ງ ຢູ່ບ້ານ ນ່າວ່າ, ຕາແສງ ວຽງລ້ານ, ເມືອງອຽນເຈົາ ຊຶ່ງແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຜູ້ຮູ້ເປົ່າແຄນແຕ່ຄາວຍັງນ້ອຍໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ຂ້າພະເຈົ້າຊົມຊອບສຽງແຄນຂອງ ຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທ ຢູ່ອຽນເຈົາທີ່ສຸດ. ມາຮອດປີນີ້, ຂ້າພະເຈົ້າມີອາຍຸ 67 ປີແລ້ວ, ແຕ່ຍັງຊົມຊອບສຽງແຄນຢູ່ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າເຄີຍສະແດງເປົ່າແຄນໃນໂອກາດວັນບຸນຕ່າງໆ, ງານແຂ່ງຂັນຂອງບ້ານ, ຕາແສງ, ເມືອງ, ແຂວງ ແລະ ນັງທັງສູນກາງອີກດ້ວຍ. ສຽງແຄນຂອງຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທ ອຽນເຈົາ ບໍ່ພຽງແຕ່ຕິດພັນກັບຂ້າພະເຈົ້າເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຕິດພັນກັບພໍ່ແມ່ພີນ້ອງຊາວບ້ານ, ຊາວໜຸ່ມທີ່ພວມຮຽນເປົ່າແຄນອີກດ້ວຍ. ”
ການຜະລິດແຄນ ກໍແມ່ນວຽກງານທີ່ລະອຽດລະອໍ ມັນປຽບເໝືອນກິດຈະກຳສິລະປະ. ການຜະລິດແຄນ ແມ່ນຕ້ອງການມີຄວາມຄ່ອງແຄ້ວ, ລະອຽດອ່ອນ, ຈາກການເລືອກເອົາໄມ້ເຮັ້ຍ, ຕະຫຼອດຮອດການເຈາະຮູເພື່ອເຊື່ອມຕໍ່ກັນເປັນແຄນ. ນັກສິລະປະການ ລື່ຮົ່ງເຊືອ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ສຳລັບຕົ້ນໄມ້ເຮ້ັຍ ແມ່ນຕ້ອງເລືອກເອົາຊະນິດປົ່ງຂຶ້ນແບບທຳມະຊາດໃນປ່າ. ຕ້ອງແມ່ນໄມ້ເຮັ້ຍຢູ່ເຂດດິນແຫ້ງ, ບໍ່ເອົາ ໄມ້ເຮັ້ຍຢູ່ບັນດາບໍລິເວນຊຸ່ມປຽກ, ເພາະບັນດາຕົ້ນ ໄມ້ເຮັ້ຍອ່ອນ, ປົ່ງຂຶ້ນຢູ່ເຂດດິນຊຸ່ມປຽກ ທີ່ເອົາມາຕາກແດດ ຈະຖືກຫ່ຽວໝົດ. ພາຍຫຼັງນຳໄປ ໄມ້ເຮັ້ຍໄປຕາກແດດປະມານ 1 ເດືອນ, ຈຶ່ງສາມາດຕັດເປັນຕອນເພື່ອຜະລິດແຄນໄດ້. ສ່ວນທ້ອງແຄນແມ່ນຕ້ອງເຮັດດ້ວຍໄມ້ຊະນິດໜຶ່ງທີ່ດີ, ບໍ່ຖືກໂຄ້ງ, ແຕກແຫງ. ສ່ວນລີ້ນໄກ່ຂອງແຄນແມ່ນຕ້ອງເຮັດດ້ວຍທອງ ຫຼືເງິນດ້ວຍຄວາມລະອຽດລະອໍ. ເວລາເພື່ອຜະລິດແຄນອັນໜຶ່ງໃຫ້ສຳເລັດນັ້ນ ແມ່ນຕ້ອງໃຊ້ເວລາ 1 ວັນ ”
ສຽງແຄນໄດ້ດັງກ້ອງກັງວານໃນຊຸມມື້ວັນບຸນ, ພິທີສູ່ຂໍ, ງານດອງ, ນັບທັງງານສົບຂອງຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທດ້ວຍຈັງຫວະບາດຫນັກ, ບາດເບົາ ແລະ ລາກສຽງ ເຊິ່ງພາ ໃຫ້ມີຄວາມດູດດື່ມ ຕອບສະ ຫນອງທາງດ້ານອາລົມ ດ້ວຍຄວາມ ອ້ອນຊ້ອຍ, ອອນຊອນ, ວັ່ງເວ, ເວດທະນາ. ແຄນຂອງ ຊາວເຜົ່າຜູ້ໄທປຽບເໝືອນກິດຈະກຳສິລະປະ, ແມ່ນການເຕົ້າໂຮມຍອດຍິ່ງບັນດາຄຸນຄ່າດ້ານວັດຖຸຂອງທຳມະຊາດ ແລະ ຄວາມຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນ. ການດຳລົງຊີວິດໄດ້ມີການປ່ຽນແປງຫຼາຍຢ່າງ, ແຕ່ສຽງແຄນທີ່ເຂັ້ມຂົ້ນໄປດ້ວຍລົມຫາຍໃຈຂອງເຂດພູຜາປ່າໄມ້ຍັງຄົງດັງກ້ອງກັງວານໄປທົ່ວໝູ່ບ້ານຢູ່ອຽນເຈົາ.