ທ່ານ Trump ເນັ້ນໜັກວ່າ ຄຳສັ່ງລົງໂທດນີ້ ແມ່ນສານສົ່ງເຖິງ ອີຣານ ວ່າ ຊາວ ອາເມລິກາ ຈະບໍ່ຕໍ່ການກະທຳອັນຕະລາຍ ແລະ ກໍ່ຄວາມຂາດສະຖຽນລະພາບຂອງ ອີຣານ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ຫາງສຽງຖືວ່າ: ເປົ້າໝາຍສຸດທ້າຍຂອງບັນດາການກະທຳດັ່ງກ່າວ ແມ່ນເພື່ອແນໃສ່ທຳລາຍຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ເຊິ່ງ ອີຣານ ໄດ້ເຊັນກັບກຸ່ມ P5 + 1 (ຈີນ, ຝຣັ່ງ, ລັດເຊຍ, ອັງກິດ, ເຢຍລະມັນ ແລະ ອາເມລິກາ) ເມື່ອປີ 2015.

ກອງປະຊຸມຕີລາຄາກ່ຽວກັບຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ຢູ່ ວຽນນາ ປະເທດ ໂອຕາລິດ (ພາບ: AFP/TTXVN)

        ຄຳສັ່ງລົງໂທດເສດຖະກິດໃໝ່ຂອງ ອາເມລິກາ ທີ່ຈັດວາງສຳລັບ ອີຣານ ໂດຍທ່ານ Donald Trump ລົງນາມໃນວັນດຽວກັນກັບການເຊັນຄຳສັ່ງລົງໂທດ ລັດເຊຍ ແລະ ສປປ.ເກົາຫຼີ. ຕາມວົງການເຈົ້າໜ້າທີ່ ອາເມລິກາ ແລ້ວ, ບັນດາມາດຕະການລົງໂທດດ້ານເສດຖະກິດໃໝ່ນີ້ ເພື່ອແນໃສ່ຕອບໂຕ້ເລື່ອງ ເຕເຮຣານ ພັດທະນາໂຄງການລູກສອນໄຟນຳວິຖີ ແລະ ກໍ່ຄວາມເຄັ່ງຕຶງໃນພາກພື້ນ. ການກະທຳນີ້ ໄດ້ຍົກອອກມາ ພາຍຫລັງ ອາເມລິກາ ກ່າວເຕືອນ ອີຣານ ວ່າ ບໍ່ເຄົາລົບຈິດໃຈຂອງສັນຍານິວເຄຼຍ ທີ່ໄດ້ຮັບການລົງນາມລະຫວ່າງ ອີຣານ ກັບ 6 ປະເທດ (ຈີນ, ຝຣັ່ງ, ລັດເຊຍ, ອັງກິດ, ເຢຍລະມັນ ແລະ ອາເມລິກາ, ຫຼື ເອີ້ນວ່າ P5 + 1).

ວົງການເຈົ້າໜ້າທີ່ ອາເມລິກາ ເພີ່ມຄວາມດັນກັບ ອີຣານ

        ຄຳສັ່ງລົງໂທດດ້ານເສດຖະກິດ ຫາກໍ່ໄດ້ຮັບການລົງນາມປະກາດໃຊ້ ເພື່ອເລັ່ງໃສ່ບັນດາອົງການ ແລະ ບຸກຄົນທີ່ສະໜັບສະໜູນອັນທີ່ເອີ້ນວ່າ “ບັນດາປັດໃຈ ອີຣານ ຜິດກົດໝາຍ ຫຼື ການເຄື່ອນໄຫວດ້ານອາດຊະຍາກຳຂ້າມຊາດ”. ນອກນັ້ນ, ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ອາເມລິກາ ກໍ່ຊີ້ແຈ້ງ 2 ອົງການຈັດຕັ້ງຂອງ ອີຣານ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງໂຄງການລູກສອນໄຟນຳວິຖີຂອງ ເຕເຮຣານ.

        ກ່ອນທີ່ເຊັນຄຳສັ່ງລົງໂທດເພີ່ມເຕີ່ມ, ທ່ານປະທານາທິບໍດີ Donald Trump ແລະ ທ່ານລັດຖະມົນຕີການຕ່າງປະເທດ ອາເມລິກາ Rex Tillerson ຖືວ່າ: ອີຣານ ຍັງຄົງແມ່ນ “ໜຶ່ງໃນບັນດາໄພນາບຂູ່ອັນຕະລາຍທີ່ສຸດ ສຳລັບບັນດາຜົນປະໂຫຍດຂອງ ອາເມລິກາ ກໍ່ຄືສະຖຽນລະພາບຂອງພາກພື້ນ”. ບັນດາການກະທຳຂອງ ອີຣານ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ເສື່ອມເສຍແຜນການດຳເນີນງານລວມຮອບດ້ານ (JCPOA) ຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ດັ່ງນັ້ນ ອີຣານ ບໍ່ມີຈິດໃຈ JCPOA. ຊ້ຳບໍ່ໜຳ, ເດືອນ ກໍລະກົດ 2017, ທ່ານປະທານາທິບໍດີ Donald Trump ໄດ້ອອກຄຳສັ່ງໃຫ້ທີ່ປຶກສາທຳນຽບຂາວ ຍົກອອກບັນດາຂໍ້ອ້າງເຫດຜົນໃຫ້ແກ່ເລື່ອງຢຸດຕິຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍກັບ ອີຣານ ໃນເດືອນ ຕຸລາ ຈະມາເຖິງ. ອຳນາດການປົກຄອງຂອງທ່ານ Donald Trump ກໍ່ພິຈາລະນາຍູ້ແຮງການເຄື່ອນໄຫວຕິດຕາມກວດກາບັນດາຮາກຖານການທະຫານຂອງ ອີຣານ ເຊິ່ງເຂົາເຈົ້າຖືວ່າ ມີຄວາມສົງໄສ, ເຊິ່ງແມ່ນການກະທຳທີ່ຖືກຝ່າຍ ອີຣານ ປະຕິເສດ ແລະ ຖືວ່າມີລັກສະນະກະຕຸກກຸກກວນ. ແລະກໍ່ໃນເດືອນ ກໍລະກົດ, ອາເມລິກາ ໄດ້ຈັດວາງຄຳສັ່ງລົງໂທດຕໍ່ 18 ບຸກຄົນ ແລະ ອົງການ ເຊິ່ງຖືວ່າ ໄດ້ມີການສະໜັບສະໜູນໂຄງການລູກສອນໄຟນຳວິຖີຂອງ ອີຣານ. ໃນຈຸດເວລານັ້ນ, ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ອາເມລິກາ ໄດ້ອີງໃສ່ສາຍເຫດທີ່ວ່າ ອີຣານ ໜູນຊ່ວຍປະທານາທິບໍດີ ຊີຣີ Bashar al–Assad.

        ກ່ຽວກັບວົງການນັກໄຈ້ແຍກ, ເຂົາເຈົ້າຖືວ່າ ບັນດາການກະທຳຂອງ ອາເມລິກາ ແມ່ນເພື່ອແນໃສ່ການເກາະຜິດ ເພື່ອໃຫ້ ອີຣານ ກາຍເປັນຝ່າຍທຳລາຍຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ແລະ ອາເມລິກາ ຈະຍາດແຍ່ງໂອກາດນີ້ ເພື່ອຢືດເອົາທ່າໄດ້ປຽບໃນບັນຫານີ້. ຊ້ຳບໍ່ໜຳ ຍັງມີຫລາຍຄຳເຫັນໄດ້ຢັ້ງຢືນວ່າ ການກະທຳຂອງທ່ານປະທານາທິບໍດີ ອາເມລິກາ Donald Trump ອາດສາມາດກໍ່ໃຫ້ເກີດວິກິດການຄັ້ງໃໝ່. ຢຸດຕິຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍກັບ ອີຣານ ອາດຈະເຮັດໃຫ້ ເຕເຮຣານ ເຊື່ອໝັ້ນວ່າ ກຳລັງຄວາມສາມາດດ້ານນິວເຄຼຍ ແມ່ນລູກກະແຈ ຊ່ວຍຮັບປະກັນຄວາມໝັ້ນຄົງ. ຖ້າຫາກຄືແນວນັ້ນ ອາດສາມາດຈະເກີດການຊ່ວງເສັງອາວຸດທີ່ອັນຕະລາຍຢູ່ຕາເວັນອອກກາງ, ດ້ວຍການເຂົ້າຮ່ວມຂອງບັນດາປະເທດຄື: ອາຣັບບິ ຊະອຸດິ ຫຼື ສະຫະລັດ ອາຣັບ ເອມີເລັດ (UAE), ເຊິ່ງແມ່ນບັນດາປະເທດພວມຊອກຫາວິທີພັດທະນາອາວຸດນິວເຄຼຍຂອງເຂົາເຈົ້າເອງ.

ປະຕິກິລິຍາລະມັດລະວັງຈາກຝ່າຍ ອີຣານ

        ພາຍຫຼັງທີ່ທ່ານປະທານາທິບໍດີ ອາເມລິກາ ເຊັນຄຳສັ່ງລົງໂທດເພີ່ມເຕີມຕໍ່ອີຣານ ພຽງເວລາ 3 ວັນ, ວັນທີ 5 ສິງຫາ, ທ່ານປະທານາທິບໍດີ ອີຣານ Rohani ໄດ້ມີການພົບປະກັບທ່ານນາງ Federica Mogherini, ຜູ້ຕາງໜ້າຂັ້ນສູງຮັບຜິດຊອບນະໂຍບາຍການຕ່າງປະເທດ ແລະ ຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງສະຫະພາບເອີລົບ (ອີຢູ), ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີບັນດາຄວາມມານະພະຍາຍາມກ່ວາອີກເພື່ອແນໃສ່ຮັກສາຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍທີ່ບັນລຸໄດ້ໃນປີ 2015 ໄວ້, ພາຍຫຼັງບັນດາຄຳສັ່ງລົງໂທດໃໝ່ຂອງ ອາເມລິກາ ຕໍ່ເຕເຮຣານ. ທ່ານ Rohani ຢືນຢັນວ່າ: ປະເທດສາທາລະນະລັດ ອິດສະລາມ ອີຣານ ຈະບໍ່ແມ່ນຝ່າຍທຳອິດທີ່ລະເມີດຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ແຕ່ຈະບໍ່ເມີຍເສີຍຖ້າຫາກວ່າ ອາເມລິກາ ບໍ່ເຄົາລົບ ບັນດາຄຳໝັ້ນສັນຍາຂອງຕົນ. ອີຣານ ຈະໂຕ້ຕອບບັນດາຄຳສັ່ງລົງໂທດດ້ວຍບັນດາການກະທຳທີ່ເໝາະສົມ. ອີຣານ ກໍ່ຖືວ່າ ບັນດາມາດຕະການລົງໂທດໃໝ່ຂອງ ອາເມລິກາ, ພິເສດແມ່ນເລັ່ງໃສ່ໂຄງການລູກສອນໄຟນຳວິຖີຂອງ ເຕເຮຣານ ແລະ ກຳລັງພິທັກຮັກສາປະຕິວັດ, ແມ່ນລະເມີດບັນດາຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍຍ້ອນມັນໄດ້ສະກັດກັ້ນ ເຕເຮຣານ ສ້າງການພົວພັນທາງເສດຖະກິດເປັນປົກກະຕິກັບພາກສ່ວນທີ່ຍັງເຫຼືອຂອງໂລກ ແລະ ສົ່ງຜົນສະທ້ອນບໍ່ດີເຖິງການລົງທຶນຕ່າງປະເທດ.

        ວັນທີ 8 ສິງຫາ, ທ່ານ Javad Zarif, ລັດຖະມົນຕີການຕ່າງປະເທດ ອີຣານ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ໜຶ່ງໃນຈຳນວນບຸລິມະສິດໃນນະໂຍບາຍການທູດຕົ້ນຕໍຂອງ ເຕເຮຣານ ນັ້ນແມ່ນຊອກຫາວິທີຫລຸດຜ່ອນຄວາມເຄັ່ງຕຶງກັບ ວໍຊິງຕັນ ແລະ ຖືວ່າ ວໍຊິງຕັນ ບໍ່ສາມາດສະກັດກັ້ນ ເຕເຮຣານ ບັນລຸຜົນປະໂຫຍດຈາກຂໍ້ຕົກລົງນີ້ໄດ້. ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ອີຣານ ໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາປົກປ້ອງບັນດາຜົນປະໂຫຍດເຊິ່ງປະເທດນີ້ບັນລຸໄດ້ຈາກ JCPOA, ພ້ອມທັງຊີ້ແຈ້ງວ່າ ປະເທດອາເມລິກາ ເອງ ຈະຕ້ອງຊົດໃຊ້ຄ່າເສຍຫາຍຖ້າຫາກ ວໍຊິງຕັນ ຢຸດຕິຂໍ້ຕົກລົງນີ້.

        ການກະທຳຂອງ ອີຣານ ໄດ້ຮັບຖືວ່າ ແມ່ນການກະທຳທີ່ຄ່ອງແຄ້ວ ໃນສະພາບການຄືປະຈຸບັນ.ຕາມຫາງສຽງຈາກຕາເວັນອອກກາງແລ້ວ, ເບື້ອງຫຼັງບັນດາມາດຕະການລົງໂທດຂອງ ອາເມລິກາ ແມ່ນບັ້ນຮົບປະຕິເສດ ແລະ ອາເມລິກາ ພວມຊອກຫາວິທີເພື່ອປ່ຽນແປງອຳນາດການປົກຄອງ ອີຣານ ຈາກພາຍໃນ.

        ການພົວພັນລະຫວ່າງ ອາເມລິກາ ແລະ ອີຣານ ເຄັ່ງຕຶງ ນັບແຕ່ພາຍຫຼັງທ່ານປະທານາທິບໍດີ ອາເມລິກາ Donald Trump ຮັບດຳລົງຕຳແໜ່ງໃນເດືອນມັງກອນຜ່ານມາ. ທ່ານ Trump ເຄີຍຕຳນິຕິຕຽນຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍ ລະຫວ່າງອີຣານ ແລະ ກຸ່ມ P5+1 ຢ່າງແຮງ, ເຊິ່ງແມ່ນມໍລະດົກຂອງການພົວພັນຕ່າງປະເທດທີ່ພົ້ນເດັ່ນຂອງອຳນາດການປົກຄອງອາຍຸການກ່ອນ Barack Obama. ດ້ວຍການປະກາດໃຊ້ຄຳສັ່ງລົງໂທດ ອີຣານ ເພີ່ມເຕີມນັ້ນ, ອຳນາດການປົກຄອງ ອາເມລິກາ ບໍ່ພຽງແຕ່ກໍ່ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃຫ້ແກ່ປະເທດຕາເວັນອອກກາງນີ້ເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງກໍ່ຜົນສະທ້ອນທີ່ຫຍໍ້ທໍ້ເຖິງຂໍ້ຕົກລົງນິວເຄຼຍລະຫວ່າງ ອີຣານ ແລະ ກຸ່ມ P5+1 ອີກດ້ວຍ.