ເພື່ອສະເຫຼີມສະຫຼອງວັນບຸນເອກະລາດຂອງປະເທດຊາດ. ວັນບຸນເອກະລາດຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ ແມ່ນເພື່ອສະແດງຄວາມຮູ້ບຸນຄຸນຕໍ່ພັກ, ຕໍ່ປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ, ຕໍ່ລັດຖະບານ ໄດ້ນຳມາເຊິ່ງເອກະລາດ, ເສລີພາບໃຫ້ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນໃນທົ່ວປະເທດເວົ້າລວມ ແລະ ຊົນເຜົ່າມົ້ງເວົ້າສະເພາະ.

ວັນບຸນເອກະລາດ, ວັນບຸນສາມັກຄີຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ

ຕາມຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ຊາວເຜົ່າມົ້ງເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ, ນັບແຕ່ວັນປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ ກ່າວຖະແຫຼງການປະກາດເອກະລາດ ສະຖາປະນາປະເທດ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ຫວຽດນາມ (02/09/1945) ນັ້ນ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງ ໄດ້ເຄົາລົບນັບຖື ແລະ ຖືວັນນັ້ນ ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນວັນບຸນເອກະລາດເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງແມ່ນວັນບຸນສະເພາະຂອງຊົນເຜົ່າຕົນອີກດ້ວຍ. ໃນຊຸມວັນນີ້, ຢູ່ເທດສະບານ ໂມກເຈົາ ລຽບຕາມຖະໜົນຫົນທາງຫລາຍສາຍ ປະຊາຊົນໄດ້ປະດັບທຸງແດງດາວເຫລືອງເພື່ອສະເຫຼີມສະຫຼອງວັນສະຖາປະນາປະເທດຊາດ, ຊາວໜຸ່ມຈາກທົ່ວທຸກສາລະທິດໄດ້ມາເຕົ້າໂຮມຢູ່ແຫ່ງນີ້ ເພື່ອພ້ອມກັນເຂົ້າຮ່ວມບັນດາການລະຫຼິ້ນ, ເປົ່າແຄນ, ຟ້ອນລຳທຳເພງນຳກັນ, ຮັບເປັນອ້າຍນ້ອງກັນ, ບ່າວສາວພ້ອມກັນສະແດງຄວາມໃນໃຈຄວາມຮັກແພງໝົດຄືນຊອດແຈ້ງ ຮອດຮຸ່ງເຊົ້າຈຶ່ງຈາກກັນ ແລະ ໝັ້ນໝາຍວັນນີ້ຂອງປີໜ້າຈະພົບກັນໃໝ່. ສະນັ້ນ, ວັນບຸນເອກະລາດຍັງເອີ້ນວ່າ ວັນບຸນທຸງແດງດາວເຫລືອງ. ທ່ານ ດັ້ງວັນຮຸ່ງ, ຫົວໜ້າພະແນກວັດທະນະທຳກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວແຂວງ ເຊີນລາ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ຕ້ອນຮັບວັນບຸນ ວັນທີ 02 ກັນຍາ ແມ່ນໂອກາດວັນບຸນໃຫຍ່ຂອງທົ່ວປວງຊົນ ຫວຽດນາມ, ແຕ່ສຳລັບສະເພາະຊາວເຜົ່າມົ້ງ ນັ້ນແມ່ນວັນບຸນທີ່ສຳຄັນ. ຊາວເຜົ່າມົ້ງກະກຽມໃຫ້ບຸນວັນທີ 02 ກັນຍາ ດ້ວຍບັນຍາກາດອັນແຮງກ້າຂອງຊົນຊາດ ຊຶ່ງພັກ ແລະ ລັດໄດ້ໃຫ້ຄວາມເອົາໃຈໃສ່. ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນຊາວເຜົ່າມົ້ງ ໄດ້ເຊື່ອມຕົວເຂົ້າໃນບັນດາການເຄື່ອນໄຫວ, ພ້ອມກັນເປົ່າແຄນ, ຟ້ອນລຳທຳເພງ ເພື່ອສະແດງຄວາມຮູ້ບຸນຄຸນຕໍ່ປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ, ຕໍ່ການຊີ້ນຳນຳພາຂອງ ພັກ ທີ່ໄດ້ນຳມາເຊິ່ງເອກະລາດໃຫ້ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນຊາວເຜົ່າມົ້ງ ກໍ່ຄືບັນດາຊົນເຜົ່າອື່ນ.”

ທ່ານ ດັ້ງວັນຮຸ່ງ, ຫົວໜ້າພະແນກວັດທະນະທຳກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວແຂວງ ເຊີນລາ

 ວັນບຸນເອກະລາດຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງຈະດຳເນີນແຕ່ວັນທີ 29 ສິງຫາ ເຖິງວັນທີ 02 ກັນຍາ, ໃນນັ້ນ ວັນທີ 01 ກັນຍາ ແມ່ນມີຄວາມຄັບຄາໜາແໜ້ນເບີກບານມ່ວນຊື່ນທີ່ສຸດ. ກ່ອນທີ່ເຂົ້າຮ່ວມບຸນ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງ ຕ້ອງກະກຽມເປັນເວລາຫລາຍມື້. ຜູ້ຊາຍແມ່ນຫົວຄຽນຜ້າ, ໃສ່ປອກຄໍ, ບ່າພາຍແຄນ. ຜູ້ຍິງໃສ່ຊຸດກະໂປ່ງດ້ວຍສີສັນຫລາກຫລາຍ, ມືຈັບປີ່, ຂີ່ມ້າລົງເມືອງ. ສີສັນຂອງທຸງແດງປະສົມເຂົ້າກັບສີສັນຂອງຊຸດອາພອນຂອງເຜົ່າມົ້ງໄດ້ສ້າງເປັນຮູບພາບສີສັນຫລາກຫລາຍທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ. ຄອບຄົວລຸງ ວີອາຮາວ ຊົນເຜົ່າມົ້ງ ມີທັງໝົດ 7 ຄົນ, ຈາກແຂວງ ດ້ຽນບຽນ ໄດ້ລຸຍນ້ຳຂ້າມປ່າລົງມາແຂວງ ໂມກເຈົາ ເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມບຸນເອກະລາດ. ລຸງ ວີອາຮາວ ກ່າວວ່າ:

“ຕ້ອນຮັບວັນບຸນແມ່ນມີຄົນຫລາຍ ແລະ ມີຄວາມເບີກບານມ່ວນຊື່ນທີ່ສຸດ. ນີ້ເປັນຄັ້ງທຳອິດ ທີ່ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມວັນບຸນຂອງຊົນເຜົ່າຕົນຢູ່ ໂມກເຈົາ, ດັ່ງນັ້ນ ຂ້າພະເຈົ້າເຫັນວ່າ ມັນຕ່າງກັບຢູ່ບ່ອນອື່ນ. ຢູ່ບ້ານ ຕົວຈົວ ຂອງພວກຂ້າພະເຈົ້າ ຍັງບໍ່ທັນມີວັນບຸນມ່ວນຊື່ນເຊັ່ນນີ້. ”

ໃນຊຸມວັນບຸນເອກະລາດ ຍັງມີການລະຫຼິ້ນພື້ນເມືອງຫລາຍຢ່າງເຊັ່ນ: ການແຂ່ງ  ຂັນເຮັດ ບັນໄຢ, ແຂ່ງຂັນຫຸງເຂົ້າ, ໂຍນໝາກຄອນ…ຢູ່ທີ່ນີ້ ຍັງມີບັນດາຮ້ານວາງສະແດງອາຫານການກິນ, ເຄື່ອງມືອຸປະກອນການອອກແຮງານຮັບໃຊ້ການຜະລິດຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ. ບັນດາການເຄື່ອນໄຫວໄດ້ດຳເນີນຢູ່ເທດສະບານ ດ້ວຍການເຂົ້າຮ່ວມຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າອື່ນໆເປັນຈຳນວນຫລວງຫລາຍ.

ໃນວັນບຸນເອກະລາດ, ເຂດພູພຽງ ໂມກເຈົາ ພໍ່ພຽງແຕ່ຕ້ອນຮັບຊາວເຜົ່າມົ້ງກັບເມືອຫຼິ້ນບຸນເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງມີການເຂົ້າຮ່ວມຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າອ້າຍນ້ອງກໍ່ມາລະຫຼິ້ນວັນບຸນອີກດ້ວຍ. ວັນບຸນເອກະລາດນັບມື້ນັບຄຶກຄື້ນມ່ວນຊື່ນກ່ວາ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງນັບພັນໆຄົນຈາກບັນດາແຂວງເຂດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອກໍ່ມາເຂົ້າຮ່ວມ. ແຕ່ປີ 2000, ຍັງມີຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ເຂດ ຫວຽດບັກ, ແຂວງ ແທງຮ໋ວາ, ເງະອານ ແລະ ທັງຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ປະເທດລາວໃກ້ຄຽງກໍ່ມານີ້ເຂົ້າຮ່ວມວັນບຸນກັບຊາວເຜົ່າມົ້ງ ໂມກເຈົາ. ບັນດາຊົນເຜົ່າອ້າຍນ້ອງຄື: ຜູ້ໄທ, ເມືອງ, ກິງ, ຢ້າວ, ຂະມຸ ຢູ່ບັນດາບ້ານໃກ້ຄຽງ ກໍ່ພາກັນເຕົ້າໂຮມຢູ່ເທດສະບານ ໂມກເຈົາ ເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມວັນບຸນກັບພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນຊາວເຜົ່າມົ້ງ. ວັນບຸນສະຖາປະນາປະເທດຢູ່ ໂມກເຈົາ ໄດ້ຄ່ອຍໆກາຍເປັນວັນບຸນລວມຂອງພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າເຂດພູສູງ, ບັນດາຊົນເຜົ່າອ້າຍນ້ອງຄື: ຜູ້ໄທ, ເມືອງ, ກິງ, ຢາວ, ຂະມຸ…ສ້າງຄວາມເບີກບານມ່ວນຊື່ນຖານອ້າຍນ້ອງລະຫວ່າງບັນດາເຜົ່າ. ທ້າວ ບູຍວັນທັ໋ງ ຊາວເຜົ່າເມື່ອງ ມາຈາກແຂວງ ຮ່ວາບີງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ວັນບຸນເອກະລາດ ວັນທີ 02 ກັນຍາ ນີ້, ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມບັນດາການລະຫຼິ້ນກັບໝູ່ເພື່ອນອ້າຍນ້ອງຊົນເຜົ່າອື່ນໆ, ໄດ້ມີການພົບປະແລກປ່ຽນ. ຂ້າພະເຈົ້າມີຄວາມເບີກບານມ່ວນຊື່ນທີ່ສຸດ ເມື່ອໄດ້ມານີ້ ເຂົ້າຮ່ວມວັນບຸນເອກະລາດ.”

ເຈືອຈານເຂົ້າກັບບັນຍາກາດເບີກບານມ່ວນຊື່ນຕ້ອນຮັບວັນບຸນສະຖາປະນາປະເທດຊາດນັ້ນ, ເອື້ອຍ ລີວໄໝ, ຊາວເຜົ່າ ຢ້າວ, ມາຈາກເມືອງ ຊີນໂຮ, ແຂວງ ລາຍເຈົາ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

“ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຮູ້ວ່າ ຊົນເຜົ່າມົ້ງຈັດວັນບຸນເອກະລາດຢ່າງຍິ່ງໃຫຍ່ທີ່ສຸດ. ວັນບຸນເອກະລາດແມ່ນຂອງທົ່ວປວງຊົນ ຫວຽດນາມ. ຂ້າພະເຈົ້າມີຄວາມເບີກບານມ່ວນຊື່ນ ເມື່ອໄດ້ມານີ້ເຂົ້າຮ່ວມວັນບຸນພ້ອມກັບບັນດາຊົນເຜົ່າອື່ນໆ ແລະ ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມບັນດາການເຄື່ອນໄຫວຢ່າງຟົດຟື້ນຢູ່ນີ້.”

ອາດຈະ ບໍ່ມີແຫ່ງໃດມີການເຕົ້າໂຮມເພື່ອຂ່ຳນັບຮັບຕ້ອນວັນບຸນເອກະລາດ ດ້ວຍບັນຍາກາດຄຶກຄື້ນມ່ວນຊື່ນຄືຢູ່ເຂດພູພຽງ ໂມກເຈົາ ນັ້ນ. ປັດຈຸບັນ ໂມກເຈົາ ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນສະຖານທີ່ເພື່ອໃຫ້ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າໃນແຂວງ ເຊີນລາ ກໍ່ຄືບັນດາແຂວງໃກ້ຄຽງມາທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ຊົມສິ່ງສວຍງາມເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງແມ່ນສະຖານທີ່ເພື່ອໃຫ້ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າຂອງປະເທດເພື່ອນມິດ ລາວ ມາຮ່ວມເບີກບານມ່ວນຊື່ນ, ແບ່ງປັນບັນດາການເຄື່ອນໄຫວທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງທ້ອງຖິ່ນອີກດ້ວຍ ./.