(vovworld)- ສົງຄາມເຄມີ ຊື່ງ ກອງທັບ ອາເມລິກາ ດຳເນີນຢູ່ຫວຽດນາມ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ສະພາບແວດລ້ອມຊີວະພາບຢູ່ຫວຽດນາມ ຖືກທຳລາຍຢ່າງຫນັກຫນ່ວງ. ພ້ອມ ນັ້ນ, ມີ ຊາວຫວຽດນາມ ປະມານ 4,8 ລ້ານຄົນຖືກຕິດທາດພິດສີສົ້ມ, ຈຳນວນຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍໂດຍກົງຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ ແມ່ນ 3 ລ້ານຄົນ , ນັບແສນຄົນຖືກເສຍຊີວິດແລ້ວ ແລະ ຫລາຍຄົນຍັງຖືກຕິດພະຍາດຮຸນແຮງ. ຜົນຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຍັງຄົງສືບຕໍ່ສົ່ງຜົນສະທ້ອນເຖິງຊາວຫວຽດນາມຫລາຍລຸ້ນຄົນ.
ທະຫານພວມດຳເນີນການລ້າງພິດເຄມີ ຢູ່ສະຫນາມບິນ
ພາບ:binhchunghoahoc
|
ທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມແລະສຸຂະພາບຂອງມະນຸດ
ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນໄດ້ທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມ, ເຮັດໃຫ້ລະບົບຊີວະພາບຖືກປີ້ນຂວ້ຳ, ກໍ່ຄວາມເສຍຫາຍຢ່າງຫນັກຫນ່ວງຕໍ່ຊັບພະຍາກອນໄມ້, ມີສັດສາວາສິ່ງຫລາຍປະເພດທີ່ຫາຍາກຖືກສູນພັນ. ລະບົບປ່າຊາຍເລັນ ແລະ ປ່າຕົ້ນລຳນ້ຳຂອງແມ່ນ້ຳໃຫຍ່ 28 ລຳ ຢູ່ຫວຽດນາມ ຖືກທຳລາຍຢ່າງຫນັກຫນ່ວງ, ສະນັ້ນ ໄພທຳມະຊາດ, ນ້ຳຖ້ວມ, ໄພແຫ້ງແລ້ງນັບມື້ນັບເກີດຂຶ້ນເປັນປະຈຳກວ່າ. ທີ່ບັນດາຖານທີ່ໝັ້ນຊື່ງກ່ອນນີ້ ກອງທັບ ອາເມລິກາ ໄດ້ນຳໃຊ້ເປັນສາງບັນຈຸ, ປົນ ທາດພິດເຄມີ ນັ້ນ, ປະລິມານ ດີໂອຊີນ ຍັງຄົງຕົວໃນລະດັບສູງຂຶ້ນທົບພັນໆເທົ່າເມື່ອທຽບໃສ່ລະດັບກຳນົດ, ໃນນັ້ນ 3 ເຂດທີ່ຖືກຜົນສະທ້ອນຢ່າງຫນັກຫນ່ວງທີ່ສຸດໄດ້ຮັບການສຳຫລວດ ມີຂໍ້ມູນຄົບຖ້ວນພໍສົມຄວນ ນັ້ນແມ່ນ ສະຫນາມບິນ ບຽນຮ່ວາ, ສະຫນາມບິນ ດາຫນັງ ແລະ ສະຫນາມບິນ ຟູກາດ. ບັນດາສະຖານທີ່ຍັງມີປະລິມານ ດິໂອຊີນຢູ່ໃນລະດັບສູງ ກໍ່ມົນລະພິດຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ສົ່ງຜົນສະທ້ອນຢ່າງຫນັກຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງມະນຸດ. ທ່ານ ຫວູຈຽນທັງ, ຮອງຫົວຫນ້າຫ້ອງການຄະນະຊີ້ນຳແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງຈາກທາດພິດເຄມີ ໂດຍອາເມລິກາ ນຳໃຊ້ໃນສົງຄາມຢູ່ ຫວຽດນາມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຄວາມຈິງ ໃນການວິໄຈດິນບາງຕອນ ແລະ ຕົວຢ່າງອາຫານຈຳນວນຫນຶ່ງຢູ່ ສະຫນາມບິນ ບຽນຮ່ວາ, ຟູກາດ, ດາຫນັງ ໃຫ້ເຫັນວ່າ: ປະຊາຊົນທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ບັນດາເຂດນີ້ມີຄວາມສ່ຽງຈະຖືກຕິດ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ. ນີ້ແມ່ນບັນຫາສິ່ງແວດລ້ອມ. ນອກນັ້ນ ດີໂອຊີນ ຍັງກໍ່ໃຫ້ເກີດພະຍາດຕໍ່ມະນຸດ ດ້ວຍຮູບຮ່າງຜິດປົກກະຕິມາແຕ່ເກີດ. ປະຈຸບັນ, ຕາມບັນດານັກຄົ້ນຄ້ວາວິທະຍາສາດແລ້ວ, ລູກຫລານຂອງຜູ້ຖືກຕິດທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ເມື່ອໄດ້ກຳເນີດ ອາດຈະເປັນເດັກບໍ່ສົມປະກອບ. ຍິ່ງກວ່ານັ້ນ, ບັນດາຜູຸ້ຖືກຕິດ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ກ່ອນນີ້ ກໍເກີດພະຍາດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງ ດີໂອຊີນ.”
ຕາມການສະຖິຕິແລ້ວ, ມີຊາວຫວຽດນາມ ປະມານ 4,8 ລ້ານຄົນ ຖືກຕິດ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ , ໃນນັ້ນ ມີເກືອບ 3 ລ້ານຄົນແມ່ນປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ. ບໍ່ພຽງແຕ່ມີປະຊາຊົນນັບແສນໆຄົນຖືກເສຍຊີວິດແລ້ວ, ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ນັບໝື່ນຄົນປະຈຸບັນ ພວມປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫລາຍຢ່າງໃນການດຳລົງຊີວິດ, ແລະຖືກຕິດພະຍາດ, ໃນນັ້ນ ມີພະຍາດຮຸນແຮງຫລາຍພະຍາດ. ທ່ານ Yukio Hatayama, ອະດີດນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຍີ່ປຸ່ນ ໄດ້ແບ່ງປັນວ່າ:
“ໃນເດືອນ 10/2013, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ມີໂອກາດໄປຢ້ຽມາມໂຮງໝໍສາກົນ ຟຸກເລີມ ຢູ່ ຮ່າໂນ້ຍ. ນະທີ່ນີ້ ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ພົບເຫັນເດັກນ້ອຍຫລາຍຄົນຖືກຜົນສະທ້ອນຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ທີ່ພວມໄດ້ຮັບການປິ່ນປົວຢູ່ໂຮງໝໍ. ຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ໄດ້ຮູ້ວ່າ ມີເດັກນ້ອຍນັບພັນໆຄົນຍັງສືບຕໍ່ປະສົບກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຍ້ອນພະຍາດຖືກຜົນສະທ້ອນຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຊື່ງກອງທັບ ອາເມລິກາ ໄດ້ຫວ່ານລົງໃນສົງຄາມຢູ່ຫວຽດນາມ.”
ຄວາມມານະພະຍາຍາມແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ
ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ໄດ້ປະກາດໃຊ້ບັນດາແຜນການດຳເນີນງານແຫ່ງຊາດ ແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຜ່ານບັນດາໄລຍະ; ລົງທຶນຫລາຍກິດຈະກຳສຳຫລວດ, ຄົ້ນຄ້ວາວິທະຍາສາດ, ດຳເນີນໂຄງການກຳຈັດມົນລະພິດຢູ່ເຂດດິນທີ່ຖືກຜົນສະທ້ອນຈາກດີໂອຊີນ, ສະກັດກັ້ນການແຜ່ລາມຂອງທາດພິດເຄມີ. ຫວຽດນາມ ໄດ້ສົມທົບກັບ ອາເມລິກາ ລ້າງພິດຢູ່ສະຫນາມບິນ ດາຫນັງ; ສົມທົບກັບກອງທຶນສິ່ງແວດລ້ອມທົ່ວໂລກສາກົນ (GEF) ກຳຈັດມົນລະພິດຢູ່ສະຫນາມບິນ ຟູກາດ ແລະ ສ່ວນຫນຶ່ງຢູ່ສະຫນາມບິນ ບຽນຮ່ວາ. ທ່ານ ຫງວຽນເທລືກ, ຮອງປະທານ, ເລຂານຸການໃຫຍ່ ສະມາຄົມຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຫວຽດນາມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ພວກເຮົາກຳຈັດມົນລະພິດຢູ່ສະຫນາມບິນ ຟູກາດ ດ້ວຍເຕັກໂນໂລຊີຖົມຝັງແລະ ຈຳກັດການແຜ່ລາມອອກຂອງທາດເຄມີ. ບັນດາວຽກງານດັ່ງກ່າວໄດ້ຫລຸດຜ່ອນສ່ວນຫນຶ່ງຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ບັນຫາແກ້ໄຂໂດຍພື້ນຖານ ຕ້ອງມີການຄົ້ນຄ້ວາ, ນຳໃຊ້ບັນດາເຕັກໂນໂລຊີກ້າວຫນ້າທີ່ສຸດ.ຫວ່າງແລ້ວນີ້ ດ້ວຍການຫນູນຊ່ວຍຈາກ ອາເມລິກາ, ຫວຽດນາມ ໄດ້ປະຕິບັດການລ້າງພິດຢູ່ສະຫນາມບິນ ດາຫນັງ ໄລຍະ 1 ສຳເລັດຜົນ ແລະ ພວມສືບຕໍ່ປະຕິບັດໄລຍະ 2.”
ພ້ອມກັນນັ້ນ, ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ໄດ້ປະກາດໃຊ້ ແລະ ຍາມໃດເພີ່ມເຕີມ, ສ້າງບັນດາລະບອບນະໂຍບາຍສຳລັບຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ສົມບູນແບບ. ລັດຖະບານ ຫວຽດນາມ ກໍລະດົມແຫລ່ງກຳລັງຫລາຍຢ່າງເພື່ອປະຕິບັດບັນດາໂຄງການຫນູນຊ່ວຍ ກ່ຽວກັບການຜະລິດ, ສາທາລະນະສຸກ, ການສຶກສາ, ຟື້ນຟູສະມັດຕະພາບໃຫ້ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ . ຫວຽດນາມ ໄດ້ສົມທົບກັບຫລາຍປະເທດ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ (ລວມມີ ອາເມລິກາ) ເພື່ອເບິ່ງແຍງຊ່ວຍເຫລືອຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ . ທ່ານ ຫງວຽນວັນຣິງ, ປະທານສະມາຄົມຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ສຳລັບມະນຸດ, ນີ້ແມ່ນບັນຫາໃຫຍ່, ມີ ຫລາຍຄົນຖືກປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ. ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ໄດ້ມີບັນດານະໂຍບາຍຫນູນຊ່ວຍກ່ຽວກັບການອຸດຫນູນປະຈຳເດືອນ ແລະ ອຸປະກະລະສັງຄົມ; ລົງທຶນເພື່ອສຸຂະພາບຂອງມະນຸດ, ຫລຸດຜ່ອນບັນດາຜົນຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ, ພ້ອມທັງຊ່ວຍໃຫ້ເຂົາເຈົ້າບື່ນຕົວຂຶ້ນໃນຊີວິດ.”
ພ້ອມກັບລັດຖະບານ, ສະມາຄົມຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຫວຽດນາມ ໄດ້ມີການປະກອບສ່ວນສຳຄັນໃນການຊ່ວຍເຫລືອບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າຜ່ານຜ່າຄວາມເຈັບປວດດ້ານຮ່າງກາຍ ແລະ ຈິດໃຈ. ທ່ານ ຫງວຽນເທລືກ, ຮອງປະທານ, ເລຂານຸການໃຫຍ່ ສະມາຄົມຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຫວຽດນາມ ໃຫ້ຮູ້ຕື່ມອີກວ່າ.
“ໃນ 12 ປີຜ່ານມາ ນັບແຕ່ເມື່ອໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງມາຮອດປະຈຸບັນ, ສະມາຄົມຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຫວຽດນາມ ໄດ້ຂົນຂວາຍບໍລິຈາກຈຳນວນເງິນ 1.115 ຕື້ດົງ, ໃນນັ້ນ ອົງການສາກົນໄດ້ຫນູນຊ່ວຍ 90 ຕື້ດົງໃຫ້ແກ່ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍ. ພວກຂ້າພະເຈົ້າຫນູນຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ນັບທັງເງິນ ແລະ ວັດຖຸ, ຕອບສະຫນອງຄວາມຕ້ອງການທີ່ຈຳເປັນຂອງບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນຄື: ກໍ່ສ້າງສູນລ້ຽງດູ, ຫນູນຊ່ວຍເຮືອນຢູ່, ຊອກຫາວຽກເຮັດງານທຳ, ຫນູນຊ່ວຍການຜະລິດ, ກວດປິ່ນປົວພະຍາດ, ມອບຂອງຂວັນເປັນປະຈຳໃຫ້ແກ່ຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍ.”
ຄວາມມານະພະຍາຍາມອັນໃຫຍ່ຫລວງຂອງລັດຖະບານ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ພ້ອມກັບການຫນູນຊ່ວຍຈາກສາກົນ ໄດ້ແກ້ໄຂຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫລັງຢ່າງຫນັກຫນ່ວງຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ຢູ່ຫວຽດນາມ ໄດ້ເປັນຢ່າງດີພໍສົມຄວນ, ພ້ອມທັງຫນູນຊ່ວຍບັນດາຜູ້ປະສົບເຄາະຮ້າຍຈາກ ທາດພິດສີສົ້ມ/ດີໂອຊີນ ບືນຕົວຂຶ້ນໃນການດຳລົງຊີວິດ.