ນັບແຕ່ຮ້ອຍປີມານີ້, ໝູ່ບ້ານປູກຕົ້ນເໝີຍ (ເຊິ່ງແມ່ນຕົ້ນໄມ້ທີ່ມີດອກສີເຫຼືອງຄ້າຍຄືກັນກັບດອກຄາຍ) ຢູ່ທາງທິດຕາເວັນຕົກຕາແສງ ດ່ຽນຮ່ວາ ໃນແຂວງ ເທື່ອທຽນເຫ໋ວ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາໝູ່ບ້ານປູກ ຕົ້ນເໝີຍ ທີ່ມີຊື່ສຽງຢູ່ພາກກາງຫວຽດນາມ. ນອກຈາກສະໜອງ ຕົ້ນເໝີຍ ກຽງ ໃນໂອກາດບຸນປີໃໝ່ແລ້ວ, ອາຊີບປູກ ຕົ້ນເໝີຍ ຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາ ກໍ່ແມ່ນຄວາມນິຍົມຊົມຊອບ, ແມ່ນຈຸດວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຢູ່ເຂດບ້ານນາທີ່ສັນຕິສຸກແຫ່ງນີ້ອີກດ້ວຍ.
ໝູ່ບ້ານ ດ່ຽນຮ່ວາ ຕັ້ງຢູ່ແຄມ ຟ໋າຕາມຢາງ ທີ່ຂຶ້ນກັບເມືອງ ຟອງດ່ຽນ, ແຂວງ ເທື່ອທຽນເຫວ໋. ຢູ່ບ້ານ ດ່ຽນຮ່ວາ, ນອກຈາກການປູກເຂົ້າແລ້ວ, ປະຊາຊົນແຫ່ງນີ້ຍັງປູກ ຕົ້ນເໝີຍກຽງເພື່ອປະດັບປະດາໃນໂອກາດບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດອີກ. ເມື່ອມາຢາມໝູ່ບ້ານ ດ່ຽນຮ່ວາໃນໂອກາດກ່ອນບຸນປີໃໝ່ 2, 3 ສັບປະດາ, ທ່ານຈະພົບເຫັນຂະບວນຄົນທີ່ມາດ້ວຍທາງນ້ຳ ແລະ ທາງບົກເພື່ອມາຢ້ຽມຢາມ ແລະ ຊື້ ຕົ້ນເໝີຍ ກຽງ ຢູ່ທີ່ນີ້ຢ່າງຄຶກໂຄມໜາແໜ້ນ. ຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາ ເກືອບຄືວ່າຄອບຄົວໃດກໍ່ປູກ ຕົ້ນເໝີຍ, ນີ້ກໍ່ແມ່ນຄວາມນິຍົມຊົມຊອບຂອງປະຊາຊົນແຫ່ງນີ້. ຕົ້ນເໝີຍ ຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາມີຫຼາຍຊະນິດ, ໃນນັ້ນມີ ຮ່ວາງຈຸກມາຍ ແມ່ນປະເພດຫາຍາກທີ່ສຸດ, ເພາະວ່າດອກເໝີຍສີເຫຼືອງ, ມີຫຼາຍກີບ, ກິ່ນຫອມຫວນ ແລະ ຫ່ຽວໂຮຍນານ. ອາຊີບປູກ ຕົ້ນເໝີຍ ຢູ່ດ່ຽນຮ່ວມ ບໍ່ພຽງແຕ່ຊ່ວຍໃຫ້ຊາວກະສິກອນສ້າງຄວາມຮັ່ງມີເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງສ້າງເປັນຈຸດວັດທະນະທຳທີ່ດີງາມອີກດ້ວຍ. ເມື່ອລະດູບານໃໝ່ວຽນມາ, ທັງໝູ່ບ້ານກໍ່ເຂົ້າຮ່ວມງານບຸນປະກວດ ຕົ້ນເໝີຍຢ່າງຟົດຟື້ນມ່ວນຊື່ນ. ຕາແສງ ດ່ຽນຮ່ວາ ໄດ້ຈັດຕັ້ງງານບຸນດັ່ງກ່າວມາເປັນ 5 ຄັ້ງແລ້ວ, ແລະ ປີໃດງານບຸນປະກວດ ຕົ້ນເໝີຍ ຍາມລະດູບານໃໝ່ກໍ່ດຶງດູດປະຊາຊົນໃນໝູ່ບ້ານ ດ່ຽນຮ່ວາ ນັບຮ້ອຍຄອບຄົວເຂົ້າຮ່ວມ. ທ່ານ ຫງວຽນວັນຕ້າວ ພະນັກງານຕາແສງ ດ່ຽນຮ່ວາ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”ປີນີ້ ຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນຕາແສງຈັດຕັ້ງງານບຸນປະກວດ ຕົ້ນເໝີຍ ຍາມລະດູບານໃໝ່ ແຕ່ວັນທີ 20 ເດືອນ 12 ເຖິງວັນທີ 6 ເດືອນຈຽງໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ. ຜ່ານງານບຸນຈະຕີລາຄາ ຕົ້ນເໝີຍ ໃດງາມ ເພື່ອມອບລາງວັນໃຫ້ບັນດານັກສິລະປະກຳ, ຄອບຄົວຜູ້ປູກ ຕົ້ນເໝີຍ, ນີ້ກໍ່ແມ່ນງານຕະຫຼາດນັດ ເພື່ອໃຫ້ທຸກຄົນມາຊື້. ຕົ້ນເໝີຍ ຊະນິດຕ່າງໆສ່ວນຫຼາຍແມ່ນດອກເໝີຍສີເຫຼືອງ ”.
ຄວາມນິຍົມຫຼິ້ນ ຕົ້ນເໝີຍ ຂອງຊາວ ດ່ຽນຮ່ວາກໍ່ຕ່າງກັບຢູ່ເຂດອື່ນໆ ຕົ້ນເໝີຍຕ້ອງປູກໃນໂຖ ແລະ ດັດຂົດກົ່ງຕາມທ່າຕ່າງໆຂອງຕົວມັງກອນ. ຜ່ານການເວລາ, ຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາ ໄດ້ມີບັນດານັກສິລະປະກຳທີ່ມີຊື່ສຽງຄື: ພໍ່ເຖົ້າ ຫງວຽນວັນເດ, ໂດຂາ, ດັ້ງເທິນ.. ບັນດານັກສິລິປະກຳຫຼິ້ນເໝີຍຢູ່ທີ່ນີ້ ໄດ້ຮູ້ວິທີດັດຂົດກົ່ງຕົ້ນເໝີຍເປັນຮູບທີ່ເໝາະສົມກັບເຂດບ້ານນາຢູ່ແຄມ ຟ໋າ ຕາມຢາງທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍງານບຸນ.. ຕາມທຳມະດາແລ້ວ, ປະຊາຊົນມັກດັດຂົດກົ່ງຕົ້ນເໝີຍຕາມຮູບມັງກອນ, ສິງໂຕ, ເຕົ່າ ແລະ ຫົງຄຳ. ແຕ່ຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາ, ເຂົາເຈົ້າມັກດັດຂົດກົ່ງຕົ້ນເໝີຍເປັນຮູບມັງກອນເທົ່ານັ້ນ… ເພື່ອມີໂຖ ຕົ້ນເໝີຍກຽງທີ່ສວຍງາມ, ນອກຈາກບົວລະບັດມາເປັນເວລານັບສິບປີແລ້ວ, ຜູ້ຫຼິ້ນເໝີຍຍັງຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ເຖິງເລື່ອງດັດຂົດກົ່ງຕົ້ນເໝີຍອີກ. ແຕ່ສຳຄັນທີ່ສຸດແມ່ນຕ້ອງມີແນວພັນທີ່ສວຍງາມ. ຕົ້ນເໝີຍ ງາມແມ່ນຕົ້ນເໝີຍທີ່ສັງເກດຈາກດ້ານໃດກໍ່ເໝືອນຮູບຕົວມັງກອນ.
ປະຈຸບັນຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາຍັງຄົງຮັກສາໂຖ ຕົ້ນເໝີຍ ທີ່ມີອາຍຸ 100 ກວ່າປີໄວ້ ແລະໃນແຕ່ລະປີຍັງແຕກໜໍ່ຈໍ່ດອກເປັນປົກກະຕິ ຢູ່. ຕາມບັນດາຜູ້ມີອາຍຸສູງໃນໝູ່ບ້ານແລ້ວ. ບັນດາ ຕົ້ນເໝີຍໃຫຍ່ຢູ່ແຂວງ ເທື່ອທຽນເຫວ໋ລ້ວນແຕ່ມີນຳມາຈາກໝູ່ບ້ານ ດ່ຽນຮ່ວາ. ຕົວຢ່າງຄືຢູ່ສວນ ຕິ້ງຢາວຽນ (ນະຄອນ ເຫວ໋) ໄດ້ມີ ຕົ້ນເໝີຍແຕ່ 5-7 ຕົ້ນ ທີ່ມີອາຍຸ 100 ກວ່າປີ ລ້ວນແຕ່ຊື້ມາຈາກບ້ານ ດ່ຽນຮ່ວາ. ປະຈຸບັນ, ຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາບໍ່ພຽງແຕ່ມີຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ນິຍົມຫຼິ້ນ ຕົ້ນເໝີຍ ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຜູ້ໜຸ່ມກໍ່ມັກຫຼິ້ນ ຕົ້ນເໝີຍ ອີກດ້ວຍ. ທົ່ວຕາແສງດ່ຽນຮ່ວາມີກວ່າ 300 ຄອບຄົວ, ຄອບຄົວໃດກໍ່ປູກ ຕົ້ນເໝີຍ ຢ່າງໜ້ອຍສຸດກໍ່ມີແຕ່ 5-7 ຕົ້ນ ແລະ ຫຼາຍສຸດແມ່ນປູກ ແຕ່ 50-70 ຕົ້ນ. ແຕ່ລະຕົ້ນມີລາຄາແຕ່ 3 ລ້ານດົ່ງຂຶ້ນໄປ. ບາງຕົ້ນມີລາຄາແຕ່ 40-50 ແລະ 100 ລ້ານດົ່ງ… ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາ ຈຶ່ງມີຫຼາຍຄອບຄົວຮັ່ງມີ… ຕົ້ນເໝີຍ ຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາມີມູນຄ່າສູງແມ່ນຍ້ອນ ມັນມີກິ່ນຫອມ ກີບດອກເໝີຍໜາ, ມີສີເຫຼືອງສົດໃສ, ຕົ້ນເໝີຍຢູ່ ດ່ຽນຮ່ວາ ກໍ່ຖືກດັດແບບທຳມະຊາດຕາມແບບພະລາດຊະວັງເກົ່າ, ຫາກບໍ່ນຳໃຊ້ວິທີແບບທັນສະໄໝ. ທ່ານ ຮວີ່ງວິ໋ງແທ່ງ, ຜູ້ຊື້ ຕົ້ນເໝີຍ ຢູ່ດ່ຽນຮ່ວາ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”ຕົ້ນເໝີຍ ດ່ຽນຮ່ວາ ມີຄວາມງາມພິເສດ, ດັ່ງນັ້ນໃນບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດຈຶ່ງມີຫຼາຍຄົນມາຊື້. ນອກຈາກຄວາມງາມແບບທຳມະຊາດຂອງ ຕົ້ນເໝີຍແລ້ວ, ຍັງສາມາດດັດເປັນຮູບຫັຍງກໍໄດ້ອີກ. ດັ່ງນັ້ນເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງນິຍົມຕົ້ນເໝີຍຢູ່ທີ່ນີ້”
ລະດູບານໃໝ່ໄດ້ວຽນມາອີກວາລະໜຶ່ງ, ຕົ້ນເໝີຍດ່ຽນຮ່ວາ ຍິ່ງມີເງື່ອນໄຂສະແດງຄວາມງາມຢູ່ຫຼາຍແຫ່ງຫົນ ໃນນະຄອນ ເຫວ໋ ແລະທ້ອງຖີ່ນຕ່າງໆໃນທົ່ວປະເທດ, ອັນເປັນສັນຍານທີ່ບົ່ງບອກເຖິງ ລະດູບານໃໝ່ໄດ້ວຽນມາແລ້ວ.
ໂຕຕ໋ວນ