ໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ

ໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ, ຕາແສງ ບິ່ງມິງ, ແມ່ນໝູ່ບ້ານທີ່ມີສາລາບ້ານ, ວັດວາອາຮາມ, ຫໍບູຊາ… ຫຼາຍແຫ່ງ, ໂດຍຊາວບ້ານກໍ່ສ້າງຂຶ້ນ ແລະ ຖືກຈົດກ່າຍໄວ້ໃນປື້ມປະຫວັດສາດ, ນີ້ຍັງຖືກເອີ້ນວ່າ “ເຂດດິນແດນແຫ່ງຄວາມສັກສິດ“ ດ້ວຍວັດ 5 ແຫ່ງຄື: (ວັດ ແກງຖາກ, ວັດເອິມ, ວັດກາ, ວັດກ້າ, ວັດບຸດໝອກ) ແລະ ບັນດາຖານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງສາສະໜາ ແລະ ທິດສະດີຂົງຈື້. ປະຈຸບັນ, ໝູ່ບ້ານບິ່ງດ່າ ຍັງຄົງຮັກສາສາບັນດາວັດຖຸພັນອັນປະເສີດ ແລະ ຫາຍາກທີ່ມີມາກ່ອນນີ້ກວ່າ 1000 ປີໄວ້ຄື: ປື້ມສວດເພື່ອບູຊາໃນງານບຸນຂອງໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ, ແທ່ນບູຊາ ແລະ ຄຳຜະຫຍາແຕ່ສະໄໝມະຫາກະສັດ ຂາຍດິ້ງ ເມື່ອປີ 1919, ລະຄັງທອງບູຮານແຕ່ປີ 1007. ນອກນັ້ນຍັງມີຫຼາຍກິດຈະກຳສະຖາປັດຕະຍະກຳອື່ນໆຄື: ຫີນສີລາດ ເຂດໜອງບົວ, ນ້ຳສ້າງເພັດ, ຫໍວາງສີລາເລກ, ກອງທອງດົງເຊີນ ເຮເກີ 1, ຫີນອ່ອນກໍ່ສ້າງສຸສານມະຫາກະສັດ… ໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ ມີປູຊະນີຍະສະຖານປະຫວັດສາດ 13 ແຫ່ງ, ດ້ວຍລະບົບສາລາ, ວິຫານ, ຫໍບູຊາ. ບິ່ງດ່າ ແມ່ນໝູ່ບ້ານໜຶ່ງໃນຈຳນວນໜ້ອຍທ້ອງຖີ່ນທີ່ມີພະເຈົ້າສອງອົງນັ້ນແມ່ນ ພະເຈົ້າ ຫຼາກລອງກວນ ບູຊາຢູ່ວິຫານພາຍໃນໝູ່ບ້ານ ແລະ ພະເຈົ້າ ລິງລາງ ຖືກບູຊາຢູ່ວິຫານຊານໝູ່ບ້ານ. ເມື່ອຢ້ຽມຢາມເຂະວິຫານຂອງໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ, ນັກທ່ອງທ່ຽວຈະໄດ້ຮັບຟັງເລື່ອງລາວກ່ຽວກັບພະເຈົ້າ ຫຼາກລອງກວນ, ຫຼື ນິທານກ່ຽວກັບວິຫານ, ວັດວາອາຮາມຕ່າງໆຂອງທ້ອງຖີ່ນ. ທ່ານ ບູ່ຍດັງທິງ, ຊາວບ້ານ ບິ່ງດ່າ, ລົ່າສູ່ຟັງວ່າ:

        “ຕາມເລື່ອງລາວທີ່ສືບມາແຕ່ບູຮານນະການແລ້ວ, ພາຍຫຼັງອຳລາເຈົ້າແມ່ ເອົາເກີ, ພະເຈົ້າ ຫຼາກລອງກວນໄດ້ພາລູກ 50 ຄົນກັບມາເຂດທະເລເພື່ອບຸກເບີກ. ພະເຈົ້າຢຸດເຊົາຢູ່ໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ, ຕາແສງ ບິ່ງມິງ, ເຊິ່ງກ່ອນນີ້ເອີ້ນວ່າໝູ່ບ້ານ ບາວດ່າບາວກື້ວ. ຕອນທ້າຍຊີວິດພະເຈົ້າໄດ້ເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳຢູ່ໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ, ແລະຊາວບ້ານໄດ້ຝັງສົບພະອົງຢູ່ພູ ຕາມທາຍ, ຫຼືເອີ້ນວ່າເຂດ ບາກໍ່, ຫ່າງຈາກວິຫານບູຊາໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງໃຕ້ປະມານ 500 ແມດ ແລະ ສ້າງວິຫານພະເຈົ້າ ຫຼາກລອງກວນຢູ່ທີ່ນີ້. ຮອດທ້າຍລະດູບານໃໝ່ປີ 1077, ລາຊະກຸມມານ ລິງລາງ, ລູກຊາຍຂອງມະຫາກະສັດ ຫຼີທ໋າຍຕົງ ເກນທະຫານ ແລະ ຕັ້ງຄ້າຍທະຫານຢູ່ທີ່ນີ້. ພາຍຫຼັງເສັຍສະຫຼະຊີວິດໃນຂະນະຕີຕ້ານທະຫານຕົ໋ງ (ມາຈາກຈີນ) ລາຊະວົງ ຫຼີ ໄດ້ມອບຍົດໃຫ້ພະອົງເປັນພະເຈົ້າ ລິງລາງ. ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຖືພະອົງເປັນອໍລະຫັນຂອງໝູ່ບ້ານ ແລະ ບູຊາຈົນເຖິງປະຈຸບັນ“.

ໝູ່ບ້ານທີ່ມີສາລາບ້ານ, ວັດວາອາຮາມ

        ວິຫານບູຊາພະເຈົ້າມະຫາກະສັດຢູ່ກາງໝູ່ບ້ານມີວັຖຸພັນອັນລ້ຳຄ່າຫຼາຍຢ່າງຄື: ພະລາຊະບັນຍັດ, ລະຄັງທອງ, ຄຳຜະຫຍາ, ເຄື່ອງຂອງບູຊາຕ່າງໆຈາກສະໄໝລາຊະວົງ ຫຼີ ເຖິງສະໄໝລາຊະວົງ ເລຈູງຮຶງ. ພິເສດ, ແມ່ນພາບຄວັດສະຫຼັກນູນດ້ວຍໄມ້, ໃນນັ້ນມີຮູບພະເຈົ້າ ຫຼາກລອງກວນ ພ້ອມກັບບັນດາເສນາອາມາດພວມຊົມບຸນຊ່ວງເຮືອ, ນີ້ແມ່ນວັດຖຸພັນທີ່ມີຄຸນຄ່າສິລະປະເປັນເອກະລັກສະເພາະ. ປີ 2015, ທ່ານນາຍົກ ລັດຖະມົນຕີໄດ້ຮັບຮອງພາບຄວັດສະຫຼັກນູນນີ້ເປັນມໍລະດົກແຫ່ງຊາດ. ທ່ານບູ່ຍດັງທິ້ງ ໄດ້ເວົ້າກ່ຽວກັບຄວາມໝາຍຂອງພາບຄວັດສະຫຼັກນູນນີ້ວ່າ:

        "ພາບຄວັດສະຫຼັກນູນນີ້ມີໄດ້ມີມາແຕ່ສະໄໝລາຊະວົງ ດິງ, ກ່ອນນີ້ກວ່າ 1000 ປີ, ແລະ ມີເນື້ອໃນຢ່າງເລິກເຊິ່ງ, ດ້ວຍ 5 ຊັ້ນຄື: ຊັ້ນເທິງສຸດມີສາວໃຊ້ 18 ຄົນພວມຖະຫວານຫີບດີກາ, ຊັ້ນທີສອງແມ່ນຮູບເສນາດ້ານການເມືອງ 20 ຄົນ, ຊັ້ນທີສາມແມ່ນເສນາດ້ານການທະຫານ 16 ຄົນ. ຢູ່ໃຈກາງແມ່ນຮູບພະເຈົ້າມະຫາກະສັດ ຫຼາກລອງກວນ ພວມນັ່ງຊົມບຸນຊ່ວງເຮືອ. ນອກນັ້ນຍັງມີບັນດາກອງທະຫານປ້ອງກັນໃຫ້ພະອົງ. ໃນພາບຄວັດສະຫຼັກນູນຍັງມີຮູບໂຕຊ້າງ, ໂຕສິງ, ມ້າ ແລະ ພິເສດແມ່ນມີສິງເຜືອກປ້ອງກັນໃຫ້ພະອົງຄູ່ໜຶ່ງ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ, ບັນພະບຸລຸດສາມາດເຝຶກແອບສັດຮ້າຍຫຼາຍປະເພດເພື່ອປ້ອງກັນໃຫ້ມະນຸດໄດ້“.

      ສ່ວນວິຫານຢູ່ຊານໝູ່ບ້ານເປັນແຫ່ງດຳເນີນງານບຸນ ບິ່ງດ່າ ເຊິ່ງເຄີຍຈັດຕັ້ງແຕ່ວັນທີ 24/02 ເຖິງວັນທີ 06/02 ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນຂອງທຸກປີ. ໃນນັ້ນ, ວັນທີ 26/02 ແມ່ນວັນບູຊາອໍລະຫັນ ພະເຈົ້າ ລິງລາງ. ສ່ວນວັນທີ 06/03 ແມ່ນພິທີບູຊາມະຫາກະສັດຫຼາກລອງກວນ. ປີ 2014, ງານບຸນໄດ້ກາຍເປັນມໍລະດົກວັດທະນະທຳບໍ່ເປັນວັດຖຸລະດັບຊາດ. ມາຮອດປັດຈຸບັນ, ງານບຸນໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າຍັງຄົງຮັກສາພິທີບູຊາທີ່ເປັນມູນເຊື້ອໄວ້ຢູ່. ທ່ານ  ຟ້າມດິ່ງຟຸ່ງ, ປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນຕາແສງ ບິ່ງມິງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:

      "ກາງຄືນວັນທີ 5 ບັນດາຜູ້ເຖົ້າໃນໝູ່ບ້ານຈັດຕັ້ງພິທີບູຊາຢູ່ໃນວິຫານ, ຕອນເຊົ້າວັນທີ 6 ແມ່ນຈັດຕັ້ງພິທີປ່ອຍເຂົ້າໜົມເທວະລົງນ້ຳສ້າງເພັດເພື່ອຝາກໃຫ້ລູກ 50 ຄົນທີ່ໄດ້ລົງທະເລພ້ອມກັບພໍ່. ນັບແຕ່ດົນນານມາແລ້ວ, ບັນດາຜູ້ເຖົ້າໄດ້ມອບໃຫ້ວົງຕະກຸນ ຫງວຽນວັນ ເປັນຜູ້ເຮັດເຂົ້າໜົມເທວະເພື່ອຖະຫວາຍໃຫ້ພະເຈົ້າມະຫາກະສັດ ຫຼາກລອງກວນ“.

        ບັນດາປູຊະນີຍະສະຖານ, ວັດຖຸພັນບູຮານຍາມໃດກໍ່ແມ່ນຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຂອງຊາວ ບິ່ງດ່າ, ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ລຸ້ນຕ່າງໆໃນໝູ່ບ້ານ, ວົງຕະກຸນຕ່າງໆລ້ວນແຕ່ມີສະຕິຮັກສາບັນດາຄຸນຄ່າປະຫວັດສາດເຊິ່ງລຸ້ນກ່ອນໄດ້ປະໄວ້. ນັບແຕ່ດົນນານມາແລ້ວ, ຍາມໃດລູກຫຼານວົງຕະກຸນຕ່າງໆໃນໝູ່ບ້ານຄື: ຟ້າມດິ່ງ, ຫງວຽນວັນ, ຫງວຽນຢວານ,ບູ່ຍດັງ, ບູ່ຍກວາງ… ກໍ່ມີຄວາມສະໜິດຕິດພັນກັນເພື່ອພ້ອມກັນພັດທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄົມຂອງທ້ອງຖີ່ນ, ປະກອບສ່ວນສ້າງໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ ໃຫ້ສວຍງາມ. ທ່ານ ຟ້າມດິ່ງຟຸ່ງ, ໃຫ້ຮູ້ຕື່ມອີກວ່າ:

ໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ

        "ກ່ຽວກັບເລື່ອງຮັກສາວົງຕະກຸນ, ເກືອບຄືວ່າວົງຕະກຸນໃດກໍ່ໄດ້ສ້າງຫໍບູຊາ, ແລະ ທຳພິທີບູຊາຕາມຫຼັກການ, ເຂົາເຈົ້າຍັງສ້າງກອງທຶນສົ່ງເສີມການຮຽນເພື່ອປຸກລະດົມລູກຫຼານໃນວົງຕະກຸນຮຳ່ຮຽນໃຫ້ດີ, ແຕ່ລະປີກໍ່ຈັດຕັ້ງພິທີມອບລາງວັນໃຫ້ພວກຫຼານຜູ້ຮຽນເກັ່ງ. ພວກຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ມີກອງທຶນຢື້ຢາມຖາມຂ່າວອີກ, ບັນດາວົງຕະກຸນໃນໝູ່ບ້ານກໍ່ປຸກລະດົມກັນພັດທະນາເສດຖະກິດ. ລູກຫຼານໃນໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ ເມື່ອທຳມາຫາກິນຢູ່ບ່ອນອື່ນໄດ້ຮັບຜົນດີກໍ່ກັບເມືອໝູ່ບ້ານ, ວົງຕະກຸນໃນວັນທີ 10 ເດືອນຈຽງຂອງທຸກປີ, ເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມງານບຸນ, ອວຍພອນຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ໃຫ້ມີສຸຂະພາບເຂັ້ມແຂງ, ມີອາຍຸຍືນ“.

      ເມື່ອມາຢ້ຽມຢາມໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ, ນັກທ່ອງທ່ຽວຈະມີຄວາມຮູ້ຕື່ມອີກກ່ຽວກັບກົກເຄົ້າຂອງຊາດ ຫວຽດນາມ ຜ່ານເລື່ອງລາວທີ່ສືບມາແຕ່ບູຮານນະການກ່ຽວກັບ ພໍ່ມັງກອນ, ແມ່ເທວະດາ, ພ້ອມກັບບັນດາວັດຖຸພັນອັນລຳ້ຄ່າ - ເຊິ່ງແມ່ນສິ່ງທີ່ສ້າງຊື່ສຽງຮຽງນາມໃຫ້ແກ່ໝູ່ບ້ານ ບິ່ງດ່າ, ຕາແສງ ບິ່ງມິງ, ເຂດດິນທີ່ຕິດພັນກັບປະຫວັດແຫ່ງການກໍ່ສ້າງບ້ານເກີດເມືອງນອນ.