ໝູ່ບ້ານ ກວາງຮວ່າ ຢູ່ກາງສວນກາເຟທີ່ຂຽວອຸ່ມທຸ່ມ (ພາບ:VOV)

ບ້ານຕາມດຽນ ຢູ່ຫ່າງຈາກໃຈກາງຕາແສງ ເອອາ ຕາມ ປະມານ 4 ກິໂລແມັດ, ມີຄອບຄົວທັງໝົດກວ່າ 100 ດຳລົງຊີວິດຢູ່ຮ່ວມກັນ. ໃນນັ້ນ, ໝູ່ບ້ານ ກວາງຮວ່າ ຕັ້ງຢູ່ຮ່ອມພູ ແລະ ຖືກປົກຄຸມໄປດ້ວຍສວນກາເຟ, ຢາງພາລາທີ່ຂຽວອຸ່ມທຸ່ມຈົນສຸດສາຍຕາ.

ໂດຍຕັ້ງຢູ່ກາງສວນກາເຟທີ່ຂຽວອຸ່ມທຸ່ມ, ເຮືອນຮ້ານຂອງລຸງ ນົງວັນມິງ, ຢູ່ບ້ານ ກວາງຮວ່າ, ພົ້ນເດັ່ນດ້ວຍສີແດງສົດຂອງຫຼັງຄາເຮືອນທີ່ໄດ້ມຸ່ງດ້ວຍດິນຂໍໃໝ່. ທ່ານແບ່ງປັນດ້ວຍຄວາມດີໃຈວ່າ: ສະຖາປັດຕະຍາກຳ ແລະ ການຈັດແຈງພາຍໃນເຮືອນທັງໝົດລ້ວນແຕ່ໄດ້ເຮັດຕາມຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊົນເຜົ່ານຸ່ງ. ຄອບຄົວລຸງ ມິງ ໄດ້ຍ້າຍຈາກ ກາວບັ່ງ ເຂົ້າມາຍັງ ດັກລັກ ເພື່ອຕັ້ງຖິ່ນຖານແຕ່ປີ 1987. ຢູ່ດິນແດນແຫ່ງໃໝ່, ເງື່ອນໄຂດິນຟ້າອາກາດເໝາະກັບການປູກຕົ້ນໄມ້ຫຼາຍຊະນິດ ບວກກັບຄວາມໝັ່ນເຮັດໝັ່ນຫາ, ສະນັ້ນ ເສດຖະກິດຄອບຄົວກໍນັບມື້ນັບດີຂຶ້ນ.

“ເມື່ອເຂົ້າມາທຳມາຫາກິນຢູ່ນີ້, ເສດຖະກິດກໍພັດທະນາດີກວ່າຢູ່ບ້ານເກີດ. ຄອບຄົວຂອງຂ້າພະເຈົ້າ ແລະ ຄອບຄົວອື່ນໆໃນບ້ານກໍດີຂຶ້ນຫຼາຍ. ຂ້າພະເຈົ້າເອງອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ຖ່າຍທອດຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊົນເຜົ່າ ນຸ່ງອານ ໃຫ້ລູກໃຫ້ຫຼານ. ນັ້ນແມ່ນ ຕ້ອງໃສ່ໝວກ, ໃສ່ກຸບ ຫຼື ນຸ່ງຊຸດອາພອນປະຈຳເຜົ່າ. ຢູ່ເຮືອນຮ້ານນີ້ ກໍເຢັນສະບາຍກວ່າ. ນັ້ນແມ່ນຮີດຄອງປະເພນີທີ່ປະບໍ່ໄດ້. ຂ້າພະເຈົ້າກໍຫວັງວ່າ ຄົນລຸ້ນຫຼັງຈະຮັກສາຈຸດວັດທະນະທຳນັ້ນໄວ້ໄດ້”.

ສະຖາປັດຕະຍາກຳ ແລະ ການຈັດແຈງພາຍໃນເຮືອນທັງໝົດລ້ວນແຕ່ໄດ້ເຮັດຕາມຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊົນເຜົ່ານຸ່ງ

ຕາມອ້າຍ ຮວ່າງດິງເຕິນ, ເລຂາໜ່ວຍພັກຄຸ້ມບ້ານ ຕາມດຽນ, ບ້ານ ກວາງຮວ່າ ແລ້ວ ປັດຈຸບັນມີທັງໝົດ 60 ຄອບຄົວ ເຊິ່ງໃນນັ້ນມີເຮືອນຮ້ານແບບເດີມກວ່າ 50 ຫຼັງ. ເຮືອນຫຼັງຕ່າງໆນັ້ນ ແລ້ນແຕ່ແມ່ນພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງໃນບ້ານຊ່ວຍການປຸກຕາມສະຖາປັດຕະຍາກຳເຮືອນບ້ານທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊາວ ນຸ່ງອານ, ຕົວຢ່າງຄື: ເຮືອນມີ 5 ຫ້ອງ, ຂັ້ນໄດຕັ້ງຢູ່ໜ້າເຮືອນເບື້ອງຊ້າຍ ແລະ ໄດ້ເຮັດດ້ວຍໄມ້. ອ້າຍເຕິນ ເຜີຍໃຫ້ຮູ້ວ່າ ຕາມການເຊື່ອຖືຂອງຊາວເຜົ່ານຸ່ງແລ້ວ, ຈຳນວນຂັ້ນໄດຍາມໃດກໍຕ້ອງເປັນເລກຄີກ, ເພື່ອໃຫ້ຄອບຄົວມີໂຊກມີລາບ, ທຳມາຫາກິນໄດ້ຢ່າງສະດວກສະບາຍ. ເຕົາໄຟຕັ້ງຢູ່ຫ້ອງໃຈກາງຂອງເຮືອນ. ເຕົາໄຟ ບໍ່ພຽງແຕ່ໃຊ້ແຕ່ງກິນ, ຂາງໄຟເທົ່ານັ້ນ, ຫາກແຕ່ກີ້ແຕ່ກ່ອນ, ໃນຈິດສຳນຶກຂອງຊາວເຜົ່ານຸ່ງ, ເຕົາໄຟ ຍັງແມ່ນພະອົງໜຶ່ງທີ່ນຳເອົາໂຊກລາບມາໃຫ້ຄອບຄົວອີກດ້ວຍ.  

“ພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງຍັງຮັກສາໄດ້ສີສັນວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າຕົນ ໃນການສູ່ຂໍແຕ່ງດອງ ກໍຄື ງານສົບ. ການແລກປ່ຽນວັດທະນະທຳ, ສິລະປະວັນນະຄະດີກໍເຊັ່ນດຽວກັນ. ປັດຈຸບັນ, ໄວໜຸ່ມລຸ້ນຕ່າງໆ ແລະ ລຸ້ນລູກລຸ້ນຫຼານເວົ້າລວມ ຕ່າງກໍຮູ້ພາສາຂອງເຜົ່າຕົນ”.

ປັດຈຸບັນ, ທົ່ວຕາແສງ ເອອາ ຕາມ, ມີ 19 ຊົນເຜົ່າດຳລົງຊີວິດຢູ່ຮ່ວມກັນ, ໃນນັ້ນ, ຊົນເຜົ່າໄຕ - ນຸ່ງ ກວມເອົາເກືອບ 90%. ໄລຍະຜ່ານມາ, ທາງຕາແສງຍາມໃດກໍເອົາໃຈໃສ່ຕໍ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ ໄປຄຽງຄູ່ກັບການອະນຸລັກຮັກສາ, ເສີມຂະຫຍາຍສີສັນວັດທະນະທຳບັນດາເຜົ່າ. ພິເສດ, ບ້ານ ກວາງຮວ່າ ຍັງຮັກສາວິຖີຢູ່ເຮືອນຮ້ານ, ອາຊີບຕ່ຳແຜ່ນແພພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່ານຸ່ງໄວ້ໄດ້ ແລະ ພວມຟື້ນຟູວັດທະນະທຳສິລະປະພື້ນເມືອງ ຄືບົດຂັບລຳ, ກ້ຽວພາລາສີ ຄືນໃໝ່. ນີ້ແມ່ນວັດທະນະທຳມູນເຊື້ອທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ເປັນຈຸດເດັ່ນເພື່ອໃຫ້ທ້ອງຖິ່ນມຸ່ງໄປເຖິງການພັດທະນາການທ່ອງທ່ຽວຊຸມຊົນ.

ທ່ານນາງ ລາເບຖຸຍຈາງ, ຮອງປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນຕາແສງ ເອອາ ຕາມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຄອບຄົວໃດໃນຕາແສງກໍມີເນື້ອທີ່ດິນ 2 – 3 ເຮັກຕາ ເພື່ອປູກກາເຟ ແລະ ຕົ້ນໄມ້ຫຼາຍຊະນິດທີ່ນຳມາເຊິ່ງມູນຄ່າເສດຖະກິດສູງຄື ຖົ່ວລຽນ, ມັກກາ, ອາໂວກາໂດ. ເສດຖະກິດພັດທະນາ, ປະຊາຊົນຕັ້ງໜ້າປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການສ້າງຊົນລະບົດໃໝ່. ນີ້ແມ່ນເງື່ອນໄຂສະດວກເພື່ອໃຫ້ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນຮັກສາສີສັນວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊົນເຜົ່ານຸ່ງ.

“ນອກຈາກການອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍສີສັນວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າແລ້ວ, ປະຊາຊົນຢູ່ບ້ານ ກວາງຮວ່າ ກໍພ້ອມກັນສູ້ຊົນພັດທະນາເສດຖະກິດ, ລົບລ້າງຄວາມອຶດຫິວ, ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ. ໃນເບື້ອງຕົ້ນ ຢູ່ບ້ານ ກວາງຮວ່າ, ເຮືອນຫຼັງໃດກໍກວ້າງໃຫຍ່ ແລະ ສວຍງາມ, ໝັ້ນຄົງ, ມີຫຼາຍຄອບຄົວມີເງື່ອນໄຂເສດຖະກິດພັດທະນາດີຫຼາຍ, ຄອບຄົວທຸກຍາກກໍກວມເອົາອັດຕາສ່ວນໜ້ອຍສຸດ”.

ເຮືອນຮ້ານຫຼັງຕ່າງໆທີ່ຊ້ອນໂຕຢູ່ກາງສວນກາເຟຂຽວອຸ່ມທຸ່ມ ຢູ່ບ້ານ ກວາງຮວ່າ, ຕາແສງ ເອອາ ຕາມ, ເມືອງ ກຣົງ ນັງ, ແຂວງ ດັກລັກ ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນຈຸດວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊົນເຜົ່ານຸ່ງຢູ່ທີ່ນີ້. ພາຍຫຼັງການສ້າງສາ ແລະ ພັດທະນາມາເປັນເວລາ 35 ປີ, ວິຖີໃນັເຮືອນຮ້ານຢູ່ທີ່ນີ້ ຍັງໄດ້ຮັກສາໄວ້ເໝືອນເດີມ ແລະ ໄດ້ຮັບຖືວ່າ ແມ່ນ “ຊັບສົມບັດອັນລ້ຳຄ່າ” ຕ້ອງສືບຕໍ່ອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ພັດທະນາຢູ່ເຂດດິນແດນແຫ່ງໃໝ່ນີ້./.