Vai trò trung tâm của ASEAN đã được khẳng định và được nhiều đối tác lớn trên thế giới ghi nhận. Tuy nhiên, ASEAN cần phải không ngừng nâng cao sự tự chủ chiến lược của khối trong một thế giới ngày càng biến động. Đây là nhận định được lãnh đạo cấp cao ASEAN đưa ra trong Phiên thảo luận cấp cao tại Diễn đàn Tương lai ASEAN (AFF) lần thứ 2, diễn ra sáng nay (26/02), tại Hà Nội.

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: VOV

Trong phát biểu đề dẫn Phiên thảo luận cấp cao, ông Anwar Ibrahim, Thủ tướng Malaysia, nước Chủ tịch ASEAN 2025, nhấn mạnh vai trò trung tâm của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) là chủ đề nổi bật trong những năm qua nhưng điều quan trọng là các nước ASEAN cần nhận thức được rằng vai trò trung tâm này không phải là một quyền lợi mà là một đặc ân mà tất cả các nước thành viên luôn phải phấn đấu giành được và bảo vệ, bởi lẽ vào thời điểm hiện tại ASEAN đang được sống tương đối hòa bình trong một thế giới ngày càng bất ổn. Đề cập đến những thách thức mà ASEAN phải đối mặt trong tương lai, như: căng thẳng địa chính trị toàn cầu; cạnh tranh ảnh hưởng giữa các cường quốc trong khu vực, nguy cơ không chắc chắn của thương mại thế giới… Thủ tướng Malaysia kêu gọi các nước ASEAN gia tăng kết nối nội khối, qua đó xây dựng tự chủ chiến lược và giữ vững được ảnh hưởng ở phạm vị toàn cầu: “Trong khi củng cố môi trường phát triển kinh tế trong khu vực có ý nghĩa trọng yếu, ASEAN cũng phải phấn đấu nâng cao trần phát triển của khối, việc xây dựng một hệ sinh thái chuỗi cung ứng mạnh mẽ và vững chắc nội khối là điều bắt buộc nhằm ứng phó với các thách thức chiến lược sắp tới. Thị trường ở các nước phát triển đang ngày càng ưu tiên sự bền vững nên ASEAN phải thích ứng để duy trì được vị thế trong thương mại toàn cầu”.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, bất cứ quốc gia, Hiệp hội nào đều phải đặt vấn đề tự lực, tự cường và tự chủ chiến lược lên hàng đầu. Ảnh: VOV

Theo Thủ tướng Malaysia, câu chuyện phát triển kinh tế thành công của Việt Nam trong những năm qua, cùng nghệ thuật ngoại giao của Việt Nam trong điều phối quan hệ với các cường quốc, có thể đóng góp quan trọng cho việc xây dựng sự tự chủ chiến lược của khối. Chia sẻ với các nhận định của Thủ tướng Anwar Ibrahim, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh để giữ được sự tự lực, tự cường, tự chủ chiến lược, các quốc gia, hiệp hội cần duy trì được 5 yếu tố, gồm: chính sách đối ngoại cân bằng, hữu nghị, dựa trên luật lệ; xây dựng được thực lực kinh tế; duy trì quốc phòng-an ninh mạnh; có chính sách an sinh-xã hội mang tính bao trùm và có bản sắc văn hóa.

Lấy bài học từ cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng văn hóa là sức mạnh nội sinh quan trọng và đây cũng là thế mạnh của ASEAN, một khu vực có đặc trưng văn hóa đa dạng: “Một vấn đề rất quan trọng là phát triển văn hóa, bản sắc. Để tự lực, tự cường thì ngoài những vấn đề căn bản (đối ngoại, kinh tế, quốc phòng) thì cần có bản sắc văn hóa để phát huy nội lực. Văn hóa là sức mạnh nội sinh. Văn hóa, bản sắc là để phát huy các nguồn lực của một dân tộc”.

Cùng tham gia phiên thảo luận cấp cao, Thủ tướng New Zealand, ông Christopher Luxon cũng đề cao vai trò ngày càng quan trọng của ASEAN trong toàn bộ Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, đồng thời khẳng định sự lớn mạnh, tự chủ chiến lược của ASEAN là điều New Zealand ủng hộ, trong bối cảnh các cơ chế truyền thống trong quan hệ quốc tế đang biến đổi sâu sắc và khó lường.