1 năm sau ngày diễn ra trận động đất kinh hoàng (06/02/2023), cướp đi sinh mạng của hơn 53 ngàn người tại Thổ Nhĩ Kỳ, nỗ lực khắc phục hậu quả, xây dựng lại cuộc sống của người dân vẫn gặp nhiều khó khăn do cú sốc tâm lý, trong khi hàng trăm ngàn người vẫn đang phải ở tạm trong các căn lều và container.

Ông Mesut Hancer nắm tay con gái 15 tuổi kẹt dưới đống đổ nát sau động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ ngày 7/2/2023. Ảnh: AFP

Ngày 6/2/2023, 2 trận động đất có độ lớn 7,8 và 7,5 xảy ra ở các tỉnh miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ và khu vực biên giới giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Đây là các trận động đất mạnh nhất tại Thổ Nhĩ Kỳ trong gần 1 thế kỷ qua, phá hủy hàng trăm ngàn ngôi nhà và cướp đi sinh mạng của 53.537 người, theo các con số chính thức của chính quyền, dù vẫn còn nhiều người mất tích.

Ký ức đau thương

1 năm sau ngày diễn ra thảm họa động đất, hàng chục ngàn gia đình tại Thổ Nhĩ Kỳ vẫn chưa vượt qua được nỗi đau mất mát. Không chỉ mất nhà cửa, người thân, nhiều người giờ đây còn phải sống với nỗi lo sợ thường trực. Tại thành phố Narlica, tỉnh Hatay ở miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ, hàng ngàn gia đình chọn cách sống trong các container hay các túp lều dọc các con đường, chứ không chịu trở lại ngôi nhà cũ, dù nhiều ngôi nhà vẫn trong tình trạng có thể sử dụng. Bà Fatma Kirici, một người sống sót trong trận động đất năm ngoái, cho biết mình đã mất 1 người con trong trận động đất: “Tôi đã mất con gái mình trong trận động đất. Con gái tôi 20 tuổi và mới cưới được 45 ngày. Từ ngày mất con, tôi không thể quay trở lại nhà mình. Tôi sợ, dù ngôi nhà của tôi chỉ bị hư hại nhẹ”.

Trận động đất cũng phá hủy niềm tin của nhiều người vào tương lai. Rất nhiều gia đình vẫn chưa biết sẽ xây dựng lại cuộc sống ra sao. Anh Cevdet Donmez, một người dân ở thành phố Antakya, chia sẻ: “Tôi không còn kỳ vọng gì vào cuộc sống. Tất nhiên còn sống là còn hy vọng nhưng chúng tôi đột nhiên mất hết tất cả. Làm thế nào chúng tôi có thể đứng dậy từ cú sốc này, làm thế nào có thể đảm bảo tương lai tốt đẹp cho con cái? Tôi thực sự không biết nữa”.

Các tòa nhà dân cư mới đang được xây dựng cho những người vô gia cư sau trận động đất kinh hoàng năm ngoái tại tỉnh Hatay, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 2/2/2024. Ảnh: Reuters/ Umit Bektas

Nhằm tưởng nhớ các nạn nhân và vực dậy tinh thần của những người sống sót, rất nhiều hoạt động tưởng niệm đã được tổ chức trong nhiều ngày qua tại Thổ Nhĩ Kỳ. Hôm 05/02, tại tỉnh Hatay, một trong những địa phương chịu hậu quả nặng nhất của trận động đất, hàng ngàn người tổ chức buổi lễ mang tên “Ngày tươi đẹp cuối cùng của Hatay”, ôn lại những hình ảnh đẹp của tỉnh và thủ phủ Antakya của tỉnh vào thời điểm trước khi bị trận động đất tàn phá.

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã lên kế hoạch tổ chức hàng loạt các sự kiện tưởng niệm trên cả nước trong ngày 06/02. Đích thân Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, Recep Tayip Erdogan có mặt tại thành phố Kahramanmaras, tâm chấn của trận động đất, để kiểm tra tiến độ xây dựng các khu nhà ở mới cho người dân, đồng thời chủ trì lễ tưởng niệm. Tiếp đó, Tổng thống Erdogan cũng sẽ đi thị sát nhiều thành phố, ngôi làng khác trong khu vực động đất cho đến hết tuần này. Các đảng phái đối lập tại Thổ Nhĩ Kỳ cũng tạm thời gạt bỏ các bất đồng với chính phủ cầm quyền sang một bên để tham dự các hoạt động tưởng niệm tại Hatay, Gaziantep và Kahramanmaras. Tuy nhiên, vì lí do an ninh, một số địa phương, như: Malatya cũng hạn chế các hoạt động tưởng niệm đông người từ 05-07/02.

Đẩy nhanh tiến độ xây dựng

Bên cạnh các hoạt động tưởng niệm nạn nhân động đất, thông tin được quan tâm nhất tại Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay là tiến độ xây dựng các căn nhà tái định cư cho những người dân bị ảnh hưởng bởi động đất. Theo các số liệu được Bộ Môi trường và Đô thị Thổ Nhĩ Kỳ công bố hôm 02/02, tổng cộng có 680.000 ngôi nhà bị phá hủy và hư hại nặng trong trận động đất năm ngoái, khiến hàng trăm ngàn người thiếu nơi ở. Số liệu khác do Cơ quan cứu trợ khẩn cấp Thổ Nhĩ Kỳ (AFAD) thông tin cho biết hiện 689.000 người vẫn đang phải ở tạm trong các container và lều.

Tiến độ xây dựng các khu nhà ở mới hiện đang gặp nhiều thách thức về tài chính và tiêu chuẩn kỹ thuật, sau khi chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ siết chặt các quy định về an toàn xây dựng sau trận động đất. Tuy nhiên, phát biểu hôm 03/02 tại buổi lễ trao hơn 7.200 ngôi nhà mới cho người dân ở tỉnh Hatay, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan tuyên bố chính quyền sẽ đảm bảo thực hiện đúng các cam kết đã đưa ra ngay sau trận động đất năm ngoái, là xây mới 319.000 căn nhà đến tháng 02/2024 và 680.000 căn nhà vào đầu năm 2025: “Chúng tôi sẽ hoàn thành việc chuyển giao 75.000 ngôi nhà trong vòng 2 tháng tới cho các khu vực bị động đất. Trong giai đoạn sau đó, chúng tôi đặt mục tiêu bàn giao 15-20.000 ngôi nhà, căn hộ cho người dân mỗi tháng và đến cuối năm nay sẽ bàn giao tổng cộng 200.000 ngôi nhà trong năm nay, thực hiện lời hứa của chúng tôi là hoàn tất việc xây dựng trong vòng 1 năm sau khi động thổ”.

Giới quan sát đánh giá tiến độ xây nhà mới cho các gia đình nạn nhân động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ tăng tốc trong vài tháng tới, trong bối cảnh các chính quyền địa phương nước này chịu một số sức ép nhất định trước thềm cuộc bầu cử địa phương diễn ra vào ngày 31/03. Ngoài ra, việc truy tố các chủ thầu xây dựng, các công ty bất động sản hoặc các quan chức phụ trách đô thị tại nhiều nơi cũng sẽ được đẩy mạnh bởi Thổ Nhĩ Kỳ xác định 1 trong những nguyên nhân chính khiến trận động đất năm ngoái gây thiệt hại sinh mạng lớn là do chất lượng xây dựng của các tòa nhà quá kém, không đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật như quy định.