(VOV5) - Ngày 4/4, Hy Lạp bắt đầu đưa người di cư đến Thổ Nhĩ Kỳ theo thỏa thuận đạt được giữa Liên minh Châu Âu (EU) và Thổ Nhĩ Kỳ hồi tháng 3/2016. Thỏa thuận đạt được giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ nhằm giảm tải sức ép từ dòng người di cư đổ về các nước Tây Âu, trong đó có nhiều trường hợp mạo hiểm vượt biển Aegea. Hiệu quả của thỏa thuận này đến đâu là câu hỏi lớn đang đặt ra khi mà mối lo ngại về một làn sóng di cư mới bằng đường biển Địa Trung Hải sang Italia đang dấy lên.

 

Một chiếc thuyền chở người tị nạn, phần lớn từ Syria đến đảo Kos, Hi Lạp. (Nguồn: Getty Images)

Theo thỏa thuận đã đạt được giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ, các trường hợp người tị nạn tới Hy Lạp từ ngày 20/3 sẽ bị trục xuất trở lại Thổ Nhĩ Kỳ. Đổi lại, các nước EU cũng sẽ phải tiếp nhận lại số trường hợp tương ứng người Syria từ Thổ Nhĩ Kỳ theo công thức 1 đổi 1, tức là Thổ Nhĩ Kỳ tiếp nhận hồi hương 1 người thì EU sẽ tiếp nhận 1 người tị nạn Syria. Mục tiêu của thỏa thuận này là đóng cửa con đường chính thông qua biển Aegean, vùng biển giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ, mà qua đó hơn 1 triệu người di cư đã đổ vào châu Âu hồi năm 2015.

 

Sẵn sàng cho việc tiếp nhận

 

Ngày 4/4, chuyến bay đưa những người Syria tị nạn đầu tiên từ Thổ Nhĩ Kỳ đã hạ cánh xuống sân bay Hannover ở Đức. Động thái này diễn ra cùng thời điểm Hy Lạp đưa hai tàu chở người khoảng trên 200 người di cư trái phép trở lại Thổ Nhĩ Kỳ theo thỏa thuận giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ. Trong đợt tiếp nhận đầu tiên này, khoảng 42 người Syria đã được đưa bằng đường hàng không tới Đức. Đây là những người tị nạn đầu tiên theo diện hợp pháp được đưa từ Thổ Nhĩ Kỳ vào Liên minh châu Âu (EU). Việc tiếp nhận người tị nạn vào Đức này là một phần trong thỏa thuận hành động chung giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ về giải quyết cuộc khủng hoảng người tị nạn mà hai bên đạt được hôm 20/3 vừa qua.

 

Theo kế hoạch, trong 3 ngày từ 4 đến 6/4, có khoảng 750 người tị nạn đầu tiên từ đảo Lesbos của Hy Lạp được đưa trở lại Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi một số nước như Đức, Pháp, Hà Lan, Phần Lan và Bồ Đào Nha sẽ là những nước EU đầu tiên tiếp nhận người tị nạn từ Thổ Nhĩ Kỳ. Trong đợt triển khai đầu tiên này, các nước châu Âu nêu trên sẽ tiếp nhận mỗi nước khoảng 1.600 người, sau đó, Đức sẵn sàng tiếp nhận thêm 13.500 trường hợp nữa.

 

Trước đó, để chuẩn bị cho việc thực hiện thỏa thuận, Thổ Nhĩ Kỳ đã triển khai xây dựng hai trung tâm đăng ký sẵn sàng tiếp nhận người tị nạn từ Hy Lạp. Tại khu vực đối diện với đảo Chios của Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã hoàn tất một trung tâm tiếp nhận rộng khoảng 500m². Trung tâm thứ hai cho người tị nạn nằm ở Dukili, đối diện với đảo Lesbos của Hy Lạp. Cả hai trung tâm này đều nằm ở đất liền thuộc tỉnh duyên hải Izmir, phía Tây Thổ Nhĩ Kỳ. Sau khi hoàn thành xong phần kiểm tra y tế và đăng ký tại đây, người tị nạn từ Hy Lạp sẽ được đưa tới ổn định tại các trại tị nạn ở nước này.

 

Thỏa thuận có giảm áp lực di cư?

Thỏa thuận giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ về giải quyết cuộc khủng hoảng người tị nạn đạt được hôm 20/3 vừa qua hy vọng sẽ giúp giải quyết tình trạng "tắc nghẽn" di cư vốn đang đặt gánh nặng lớn lên vai các quốc gia Châu Âu. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều hoài nghi về tính khả thi của thỏa thuận này. Bên cạnh những tranh cãi liệu Ankara có phải là quốc gia an toàn cho người tị nạn hay không, nhiều ý kiến cho rằng Thỏa thuận Thổ Nhĩ Kỳ - EU là một đòn giáng mạnh vào quyền con người khi chỉ trong vài tuần qua, Thổ Nhĩ Kỳ đã trục xuất hàng loạt người tị nạn Syria về quốc gia đang ngập trong nội chiến. Trong khi đó, Chính phủ Hy Lạp cũng đang rơi vào tình thế khó khăn khi phải đối phó với tình trạng bạo lực ngay trước khi thỏa thuận giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ được thực thi. Cuối tuần qua, hàng nghìn người di cư đã biểu tình phản đối kế hoạch trục xuất người tị nạn ngược trở lại Thổ Nhĩ Kỳ. Các hòn đảo của Hy Lạp hiện đang trở thành những điểm nóng, sau khi cộng đồng người di cư mắc kẹt tại đây đã tổ chức đập phá trại tập trung ở Chios.

 

Thỏa thuận EU-Thổ Nhĩ Kỳ còn làm dấy lên mối lo ngại làm gia tăng làn sóng di cư mới sang Italia bằng đường biển Địa Trung Hải. Kể từ khi EU và Thổ Nhĩ Kỳ đạt được thỏa thuận về việc ngăn chặn dòng người di cư từ nước này sang châu Âu vừa qua, số người tới các cảng biển của Italy qua Địa Trung Hải đã tăng cao gấp hai lần số người tới Hy Lạp qua biển Aegean từ Thổ Nhĩ Kỳ. Bộ Nội vụ Italy ước tính, nước này sẽ phải tiếp nhận khoảng 270.000 người di cư trong năm 2016, cao gấp 2,5 lần so với năm 2015. Tính riêng trong 2 tuần qua, đã có hơn 5.000 người di cư đến các cảng của Italy, chủ yếu sau khi xuất phát từ Libya. Không chỉ xuất hiện một làn sóng di cư ồ ạt mới sang Italy với số lượng lớn mà người di cư còn đến từ nhiều quốc gia hơn trước đây.

 

Hiện vẫn còn quá sớm để khẳng định được tính hiệu quả thực sự của thỏa thuận ngăn chặn làn sóng nhập cư bất hợp pháp đổ về châu Âu đã được EU và Thổ Nhĩ Kỳ ký kết. Chắc chắn Châu Âu vẫn phải mất một thời gian dài để giải “bài toán” liên quan tới vấn đề người nhập cư.