(VOV5)-  Một tập tiểu thuyết tư liệu lịch sử mang tính ký sự kỹ càng, khái quát tổng thể mang tính khách quan và đầy tính nhân văn về những khoảnh khắc cuối cuộc chiến tranh giải phóng của nhân dân Việt Nam. 

Nhà văn Trần Mai Hạnh phát biểu tại Lễ trao Giải thưởng Văn học ASEAN năm 2015 tại Băng Cốc- Thái Lan tối 14-12-2015. ( ảnh tác giả cung cấp)

“Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.75” là cuốn tiểu thuyết được nhà báo, nhà văn Trần Mai Hạnh ấp ủ thực hiện ra đời năm2014, sau gần 40 năm kể từ giờ phút lịch sử trưa 30/4/1975 ở Dinh Độc Lập. Khi ấy, ông là một trong những phóng viên đầu tiên có mặt tại Dinh Độc lập và viết bài tường thuật nóng hổi nhan đề "Thành phố Hồ Chí Minh rực rỡ sao vàng" được in trên bản tin Đấu tranh thống nhất của Thông tấn xã Việt Nam, phát trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam trưa 01/05 và đăng trên báo Nhân dân ngày 02/05. Ý thức được giá trị của thời khắc lịch sử đó, cùng với suy nghĩ những sự kiện, sự việc đang diễn ra trước mắt chỉ ngày mai thôi đã là quá khứ, nhà báo Trần Mai Hạnh đã kỳ công xây dựng cuốn sách trên cơ sở chắt lọc từ những tài liệu nguyên bản mà bản thân ông có cơ duyên tiếp cận được trong quãng thời gian làm đặc phái viên của Thông tấn xã Việt Nam tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh. Nhà báo, nhà văn Trần Mai Hạnh cho biết ông đã viết cuốn sách này "vì thôi thúc trách nhiệm của một công dân, của nhà báo đối với đất nước" khi được sở hữu khối lượng tài liệu đồ sộ. Tác giả Trần Mai Hạnh cho biết: “Tôi thấy rằng cuộc đời truân chuyên quá. Chiến tranh là điều không ai muốn cả. Hòa bình là niềm khát khao của nhân loại. Và tôi quyết định viết lại cuốn sách này với ánh sáng hoàn toàn khác, đi đến tận cùng của sự thật. Sự thật bị bất cứ thiên kiến chủ quan nào chi phối. Không phải thắng trận thì viết thế nào cũng được, thua trận muốn giải thích ra sao cũng được. Nó là sự thật và thời gian sẽ trả lại cho về sự thật. Và tôi quyết định đi đến tận cùng sự thật."

Nhà báo chiến trường Trần Mai Hạnh thời trẻ và giấy công tác đặc biệt đã giúp ông có mặt tại các địa điểm lịch sử của Sài Gòn thời khắc giải phóng. ( Ảnh: Mỹ Trà/VOV5)

Trong 19 chương của “Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.75”, độc giả cảm nhận tác giả có mặt trong tất cả các phiên họp, tại các mặt trận, thậm chí trong cả những suy nghĩ, hành động của các tướng lĩnh phía Việt Nam Cộng hòa. Bởi vậy mà những giờ phút cuối cùng của chính quyền Việt Nam Cộng hòa trước khi sụp đổ được tái hiện rõ nét, sinh động qua các cuộc họp cơ mật, những diễn biến tâm lý của các tướng lĩnh phía bên kia: Chạy, phản bội hay đầu hàng, phản bội hay chiến đấu, ở lại ra trình diện cách mạng hay là di tản? Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, cho rằng: "Đây là cuốn sách có cách viết, cách xử lý tư liệu nhuần nhuyễn. Quanh tư liệu là số phận, là tâm trạng, là chiều sâu của mỗi con người tham gia trong cuộc chiến tranh này, kể cả những người lính giải phóng hay những người lính phía bên kia. Dưới tầng tầng lớp lớp tư liệu ấy là chủ nghĩa nhân văn mà tác giả mang đến. Ở đó lý giải cuộc chiến tranh này cũng như lý giải về ý chí của một dân tộc không bao giờ chịu khuất phục, không bao giờ chịu làm nô lệ và một dân tộc không bao giờ để cho đất nước bị chia cắt và một dân tộc với khát vọng hòa bình lớn lao trong nhiều thế kỷ, đi qua mọi cuộc chiến tranh để tiến tới."

Cuốn "Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.75" được Nhà xuất bản chính trị Quốc gia - Sự thật ấn hành lần đầu vào tháng 04/2014 và liên tiếp được nối bản và tái bản. Điều bất ngờ với tác giả Trần Mai Hạnh là tác phẩm này được nhận "Giải thưởng Văn học năm 2014" của Hội Nhà văn Việt Nam và "Giải thưởng Văn học năm 2015 của các nước Đông Nam Á (ASEAN)" do Hoàng gia Thái Lan trao tặng. Trong bài tham luận có tiêu đề "Văn Chương vì phẩm giá hiện tại và tương lai" tại Diễn đàn văn chương ASEAN năm 2015, nhà báo, nhà văn Trần Mai Hạnh chia sẻ điều quan trọng nhất với ông, viết "Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.75" không phải là để nhắc lại cuộc chiến giải phóng dân tộc, mà là làm thế nào để qua trang sách xây dựng khát vọng "con người sống tin yêu nhau hơn, cùng nhau xây dựng những giá trị đạo đức tốt đẹp cho tương lai". Với những giá trị nhân văn và giá trị lịch sử quý giá trong mỗi trang sách, "Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.75" được độc giả trong nước cũng như nước ngoài đón nhận và phản hồi tích cực. Mới đây, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật và tác giả Trần Mai Hạnh quyết định ấn hành cuốn "Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.75" phiên bản tiếng Anh gồm 520 trang. Cuốn sách do dịch giả Mạnh Chương chuyển ngữ và được Công ty dịch thuật Metro Writers gồm các chuyên gia ngôn ngữ có kinh nghiệm của Việt Nam và người nước ngoài hiệu đính. Bà Nguyễn Kim Nga, đại diện Trung tâm Biên tập sách Quốc tế (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật), cho biết: "Chính vì nhận thấy đây là cuốn sách rất có giá trị về mặt lịch sử và văn học, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật quyết định tổ chức dịch và hiệu đính cuốn sách này sang tiếng Anh. Nhà xuất bản muốn quảng bá một tác phẩm có giá trị về mặt lịch sử và rất có ý nghĩa để bạn bè thế giới có thể biết được tầm vóc lịch sử của chiến thắng vĩ đại của nhân dân Việt Nam trong công cuộc Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước."