Du khách đến với Non nước Cao Bằng không chỉ thích thú bởi cảnh đẹp thiên nhiên hoang sơ kỳ thú, sự mến khách của người dân mà còn ấn tượng bởi phong vị ẩm thực mang đậm bản sắc văn hóa. Trongcác món ngon nổi tiếng Cao Bằng không thể không nhắc tới các món từ quả trám. 

Nghe âm thanh bài viết tại đây: 

Món xôi trám đen truyền thống của người Tày- Ảnh Hà Linh

 Đến với Cao Bằng vào giữa mùa thu hoạch trám, du khách có thể bắt gặp rất nhiều món ăn từ trám như xôi trám, trám om cá, om tép, trám rang thịt hay gỏi trám.

Món xôi trám đen nổi tiếng của Cao Bằng thường có vị thơm dịu dàng thanh tao của nếp nương hòa với mùi thơm ngai ngái bùi bùi, mằn mặn của quả trám rừng, ăn ngậy mà không ngấy. Theo cô Phương Cưu, chủ nhà hàng đặc sản ở thác Bản Giốc, huyện Trùng Khánh thì cách làm xôi trám rất đơn giản nhưng cũng không dễ để tạo ra một đĩa xôi ngon đúng chất.

“Phải chọn quả trám nếp, quả mềm đều ngon, cùi không rắn. Còn gạo thì chọn nếp ong - hột tròn đều, mẩy và dẻo…Sau khi trám được hái về rửa sạch, đem ngâm đun âm ỉ tầm 30 phút. Khi chín rồi tách hạt ra lấy cùi. Sau đó xào trám cho săn đến ra tinh dầu rồi đem trộn đều với xôi.Truyền thống người Tày quê tôi thì vẫn để nguyên miếng trám. Khi chín, màu trám phai ra hồng nhạt trông rất ngon mắt. Cô Cưu cho biết,

Cô Phương Cưu, chủ một nhà hàng ở thác Bản Giốc, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng đang trộn trám và xôi. - Ảnh Hà Linh

Làm xôi trám truyền thống của người Tày thì khi ăn, nhúm miếng xôi kèm với một miếng trám cho vào miệng sẽ cảm nhận rõ sự dẻo ngọt của gạo nếp nương và bùi bùi, ngầy ngậy, đậm đà của vỏ trám. Nhiều nơi ở Cao Bằng có cách làm khác là giã nát trám, lọc lấy nước, trộn với gạo nếp rồi đồ lên. Khi chín, xôi có màu tím rất đẹp mắt. Tuy nhiên, dù làm theo cách nào thì xôi trám vẫn luôn là món mà du khách chọn đầu tiên trong thực đơn của mình.

Ngoài chế biến cùng với xôi, quả trám đen hay trắng kho thịt cũng rất hấp dẫn. Thịt kho phải là ba chỉ tươi ngon và kho càng lâu thì tinh dầu trám mới ngấm kỹ vào thịt. Vị chát chát hơi dịu, thơm man mác của trám quyện với thịt làm miếng cơm ngon miệng hơn, đậm đà một cách dung dị.

Xôi trám đen luôn là món ăn ưa thích đối với không chỉ du khách khi đến với Cao Bằng - Ảnh Hà Linh

Lên Cao Bằng vào đúng mùa trám chín, chúng tôi được thưởng thức thêm nhiều món khác chế biến từ quả trám như trám kho với cá, gỏi trám, xôi nhân trám, trám ngâm tương..Theo cảm nhận, phong cáchchế biến món ăncủa người Cao Bằng không cầu kỳ, đặc biệt sử dụng rất ít các loại gia vị nên hương vị món ăn ngon tự nhiên, giàu dinh dưỡng. Chị Thu Hà đến từ Hà Nội chia sẻ sự thích thú:“Tôi may mắn đến đây đúng vào đúng mùa trám, mùa vị rất đặc trưng của Cao Bằng. Tôi thích nhất món xôi trám, mới trông đã thấy ngon mắt rồi. Màu trắng của xôi quyện cùng mầu nâu hồng của trám. Rồi những món khác của trám cũng ngon tuyệt vời, vị béo ngậy bùicủa trám làm sao đều rất hợp với thịt với cá,tép nữa. Nói chung ngon lắm,không biết miêu tả như thế nào. Khi về chắc chắn tôi sẽ mua trám rừng Cao Bằng mang về làm quà.”

Món thịt rang trám vô cùng hấp dẫn thực khách- Ảnh Hà Linh

Nếu như với du khách, thưởng thức các món ăn từ trám như một cách trải nghiệm một nét đẹp ẩm thực của vùng Đông Bắc thì với chị Nông thị Hằng, dân tộc Tày sống xa quê lại tìm về món trám như để nhớ lại phần ký ức tuổi thơ ngọt ngào.

Chị Hằng nói, nếu mùa thu Hà Nội có cốm sữa vỉa hè thì khi trám chín là lúc mùa thu về với bản làng ở Cao Bằng: “Với tôi, những món ăn từ trám chính là một phần tuổi thơ. Giờ thứ quả dung dị này được coi là đặc sản và có mặt tại các nhà hàng nhưng trong ký ức, ngày xưa món trám đã giúp người dân nghèo quê tôi chống đói trong mùa giáp hạt. Ngày xưa bố mẹ lên nương rẫy vất vả để lại cho con ở nhà, đơn giản làm chín quả lên tách hạt trộn với ít muối mắm. Thế là đủ no cho các con đến tối. Vì thế trám với tôi không chỉ là món ngon mà còn là những ký ức đẹp để nhớ về thời kỳ gian khó, nhớ về cha mẹ, ông bà và niềm tự hào quê hương”.

Cảnh sắc Cao Bằng- Ảnh Hà Linh

Bên cạnh những đặc sản Cao Bằng như miến dong Nguyên Bình, bánh khảo, lạp xường, hạt dẻ Trùng Khánh, rau bò khai…thì quả trám đen được du khách lựa chọn mua về làm quà nhiều nhất bởi quả trám có ưu điểm bảo quản được lâu và là thức quà lạ miệng.

Trám có hai loại, trám trắng và trám đen. Trám trắng thường có vỏ màu xanh.

Trám là loài cây thân mộc, cao to khoảng 15-20 m, quả hình thoi được trồng nhiều ở các khu vực vùng núi phía Đông Bắc. Mùa thu hoạch trám là khi những cơm gió chào thu tới từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch...Giữa thị trường tràn ngập của các loại đồ ăn, thức uống hiện đại thì những món ăn bình dị mà vô cùng hấp dẫn từ thứ Quả dung dị của núi rừng luôn có sức cuốn hút kì lạ với bất kỳ ai khi đến với vùng Non nước Cao Bằng mến khách này.