(VOV5) - Tự học trong bối cảnh số hóa không chỉ là việc tiếp thu kiến thức, mà còn là rèn luyện tư duy phản biện, khả năng thích nghi, khả năng làm chủ công nghệ.
Sự phát triển của công nghệ nói chung, đặc biệt là sự tiến bộ nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo trong thời gian gần đây - thậm chí theo từng ngày, từng giờ đã và đang mở ra những cơ hội học tập chưa từng có. Nhờ trí tuệ nhân tạo, việc tự học trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Để tận dụng công nghệ nhằm thúc đẩy việc tự học hiệu quả, đòi hỏi người học cần thay đổi tư duy về cách tiếp cận tri thức.
Công nghệ không chỉ cung cấp nguồn tài nguyên phong phú mà còn giúp cá nhân hóa việc học, cho phép mỗi người học theo tốc độ và phong cách phù hợp với mình. Ở thời kỷ nguyên số, vai trò của người thầy không chỉ là giảng dạy mà còn là người hướng dẫn, truyền cảm hứng giúp học sinh phát huy tối đa khả năng tự học và chuẩn bị tốt nhất cho tương lai.
Nghe âm thanh tại đây:
Tại một buổi nói chuyện với học sinh trường Đại học CMC, GS - TS Nguyễn Thị Doan, nguyên Phó CT nước, Chủ tịch Hội khuyến học Việt Nam nhấn mạnh, với sự bùng nổ của công nghệ số hiện nay đang làm thay đổi cách học truyền thống, mở ra nhiều cơ hội mới cho người học và điều đó dẫn đến sự đổi mới giáo dục là điều tất yếu: "Những công dân của kỷ nguyên số đang chứng kiến công nghệ thay đổi chóng mặt và đã tạo ra nhiều điều kỳ diệu. Sự phát triển của KHCN đang tác động trực tiếp đến từng con người, từng gia đình, từng xã hội. Nếu chúng ta không bồi đắp trí thức, tận dụng cơ hội thì chúng ta sẽ trở lên lạc hậu với thời đại. Những năm 50 của thế kỷ trước, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói rằng khoa học kỹ thuật thế giới tiến bộ không ngừng, ai không học là lùi, công việc sẽ gạt mình lại phía sau. Câu nói của Bác Hồ đúng với mọi thời điểm, nhất là hiện nay”.
Từ xa xưa, truyền thống hiếu học của người Việt Nam không chỉ thể hiện qua những câu chuyện về các bậc hiền nhân, mà còn qua những giá trị giáo dục trong gia đình, cộng đồng. Điều này đã tạo nên một nền tảng vững chắc cho thế hệ trẻ Việt trong việc tiếp cận kiến thức.
 Ông Đỗ Ngọc Minh đồng sáng lập chương trình Khan Academy Việt Nam, Giám đốc chương trình tài nguyên giáo dục mở Việt Nam(VOER) |
Ông Đỗ Ngọc Minh, đồng sáng lập chương trình Khan Academy Việt Nam, Giám đốc chương trình tài nguyên giáo dục mở Việt Nam (VOER) khẳng định: “Tôi tin rằng tự học không chỉ là xu hướng mà còn là sự tiếp nối tự nhiên của truyền thống hiếu học của người Việt Nam trong kỷ nguyên số. Trước đây, sự hiếu học thường được thể hiện qua việc các em nỗ lực đến trường, chăm chỉ học bài từ thầy cô và sách vở dù điều kiện khó khăn. Ngày nay, công nghệ số mang đến một thư viện khổng lồ cùng các công cụ hỗ trợ tức thì ngay trong tầm tay, giúp mỗi người chủ động tìm kiếm, khám phá, trau dồi tri thức bất cứ lúc nào. Trí tuệ nhân tạo có thể đóng vai trò như một gia sư cá nhân, giúp phân tích điểm mạnh, điểm yếu của người học và đưa ra lộ trình phù hợp. Công nghệ giúp kết nối người học với các cộng đồng tri thức trên toàn cầu, tạo ra động lực và giúp duy trì việc tự học lâu dài."
Tự học đang dần trở thành một kỹ năng thiết yếu khi học sinh không còn phụ thuộc vào các lớp học thêm truyền thống. Lợi ích lớn nhất là trao quyền chủ động cho học sinh. Khi tự học, các em không chỉ nắm kiến thức mà còn phát triển kỹ năng quan trọng như quản lý thời gian, tư duy độc lập và khả năng giải quyết vấn đề.
Tuy nhiên, theo anh Phạm Mạnh Đức thì điều quan trọng nhất là hình thành thói quen tự học cho các con: "Tôi nghĩ là phụ huynh cũng mong con có khả năng tự giác học tập. Đó là một kỹ năng rất tốt giúp con có khả năng tự duy, có mục tiêu phấn đấu, vừa tự tìm tòi khám phá kiến thức. Tuy nhiên, không phải bé nào cũng tự giác học tập mà bố mẹ phải kiên trì đôn đốc con lúc đầu, thậm chí ngồi cùng học với con thời gian dài để con quen dần. Với con tôi, tôi thường xuyên động viên, khuyến khích rất nhiều để con hiểu và dần tự giác hơn."
Để bắt kịp với thời đại số, các trường học và cơ sở giáo dục đang ngày càng tích cực áp dụng công nghệ vào chương trình giảng dạy. Và, việc dạy học giờ đây gần như không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Những nền tảng kỹ thuật số trực tuyến được khai thác nhiều nhất, với người đi làm như Coursera, edX, Udemy hay đối với các em học sinh là OLM, HOCMAi, Khan Academy (KAV)...
 Các em học sinh tại nhiều trường tiểu học ở Việt Nam đang thực hành với ứng dụng tự học trên nền tảng KAV. |
Những nền tảng này không chỉ cung cấp kiến thức từ cơ bản đến nâng cao mà còn có đa dạng bài tập thực hành, giúp người học tự áp dụng ngay những gì đã tiếp thu. Tuy nhiên, theo ông Đỗ Ngọc Minh bên cạnh những ưu điểm do có nhiều công cụ hỗ trợ, thì một trong những thách thức lớn hiện nay cũng chính là sự phân tán do công nghệ mang lại, khiến người tiếp cận dễ bị choáng ngợp hoặc mất phương hướng hoặc là “vàng thau lẫn lộn". Vì vậy, mỗi người cần rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian, chọn lọc các nền tảng tốt và đặt mục tiêu học tập rõ ràng. Khi biết tận dụng công nghệ một cách thông minh, người học có thể biến nó thành công cụ mạnh mẽ giúp nâng cao năng lực và mở rộng tri thức trong thời đại số.
Là một nền tảng giáo dục số miễn phí Khan Academy Việt Nam đang chứng kiến sự thay đổi này. Mới đây, Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ hai thế giới về số lượng người dùng trên nền tảng Khan Academy (Hoa Kỳ), điều đó cho thấy tinh thần hiếu học không hề mai một mà đang thích nghi với thời đại mới.
 Nguyễn Quang Duy, kỹ sư phần mềm tại Mỹ. Ảnh: Nhân vật cung cấp |
Anh Nguyễn Quang Duy, kỹ sư phần mềm tại Mỹ đang dạy học miễn phí cho học sinh Việt Nam qua nền tảng học trực tuyến thông minh này cho rằng, thách thức lớn nhất của Tự học là duy trì động lực và sự hứng thú: “Dạy học trên nền tảng trực tuyến KAV, tôi thấy có rất nhiều khóa học đa dạng từ khoa học tự nhiên đến các môn xã hội. Cho nên người học có rất nhiều lựa chọn để khám phá và không thấy nhàm chán. Ngoài ra, các video giải thích một cách rất dễ hiểu và kích thích sự ham học. Khi đã thích rồi, các bạn sẽ tự tìm hiểu và học nhiều môn khác, góp phần cải thiện thói quen tự học và hữu ích cho sau này. Trước khi thực hiện giảng dạy, tôi trao đổi với học sinh qua Zalo để hỏi xem các bạn thích chủ đề nào nhất. Việc tự chọn chủ đề sẽ giúp bạn cảm thấy hứng thú và tập trung hơn. Tôi hướng dẫn các em theo hướng cởi mở và không đặt nặng về lý thuyết. Kiến thức phải ở mức độ kích thích sự tò mò và tôi luôn hỏi các bạn rất nhiều câu hỏi để cải thiện tư duy lập luận.”
 Tự học đang dần trở thành một kỹ năng thiết yếu khi học sinh không còn phụ thuộc vào các lớp học thêm truyền thống.
Ảnh minh họa/nguồn internet |
Tự học trong bối cảnh số hóa không chỉ là việc tiếp thu kiến thức, mà còn là rèn luyện tư duy phản biện, khả năng thích nghi, khả năng làm chủ công nghệ. Trong thời đại số, giáo viên không còn là người duy nhất truyền đạt kiến thức mà là người đồng hành, chuẩn bị cho các em những kỹ năng cần thiết để đối mặt với một thế giới thay đổi nhanh chóng.