Mỹ và Ukraine, hôm 11/03, tiến hành đàm phán tại thành phố Jeddah, Saudi Arabia và ra Tuyên bố chung, trong đó trọng tâm là đề xuất một lệnh ngừng bắn toàn diện trong 30 ngày đối với xung đột Nga-Ukraine. Đây là động thái ngoại giao đáng kể nhất trong hơn 3 năm qua nhằm chấm dứt cuộc xung đột lớn nhất tại châu Âu từ sau Thế chiến II.

Đề xuất ngừng bắn là trọng tâm trong cuộc đàm phán kéo dài nhiều giờ trong chiều tối 11/03 tại thành phố Jeddad giữa phái đoàn ngoại giao Mỹ, do Ngoại trưởng Marco Rubio và Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz dẫn đầu, với phái đoàn Ukraine, đại diện là Chánh văn phòng Tổng thống Andriy Yermak, Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov và Ngoại trưởng Andriy Sybiha.

Ngừng  bắn toàn diện

Theo đề xuất được phía Mỹ đưa ra, một lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày sẽ được thực thi để tất cả các bên tham gia xung đột Nga-Ukraine đẩy mạnh các hoạt động ngoại giao nhằm chấm dứt xung đột. Lệnh ngừng bắn này có thể được gia hạn theo thỏa thuận chung của các bên. Phía Mỹ cam kết thảo luận các đề xuất cụ thể này với đại diện của Nga trong khi phái đoàn Ukraine nhấn mạnh rằng các đối tác châu Âu của nước này phải được phép tham gia vào tiến trình đàm phán hòa bình.

Quang cảnh cuộc đàm phán giữa phái đoàn Mỹ do Ngoại trưởng Marco Rubio (thứ 2, trái) dẫn đầu và phái đoàn Ukraine do ông Andriy Yermak (thứ 2, phải), Trợ lý cấp cao của Tổng thống Volodymyr Zelensky dẫn đầu, tại Jeddah ngày 11/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

 Trong phát biểu ngay sau khi cuộc đàm phán kết thúc, Tổng thống Ukraine, ông Volodymyr Zelensky, người cũng có mặt tại Jeddad nhưng không tham gia đàm phán, tuyên bố chấp nhận đề xuất ngừng bắn nhưng nhấn mạnh điều kiện là phía Nga cũng phải đồng ý và lệnh ngừng bắn phải mang tính toàn diện, bao gồm tất cả các hoạt động quân sự trên không, trên biển và trên bộ. “Ukraine chấp nhận đề xuất này, chúng tôi coi đây là một động thái tích cực và sẵn sàng thực hiện bước đi này. Phía Mỹ cần phải thuyết phục Nga làm điều tương tự. Chúng tôi đồng ý và nếu phía Nga cũng đồng ý, lệnh ngừng bắn sẽ có hiệu lực ngay lập tức”.

Với việc Ukraine chấp nhận đề xuất ngừng bắn và đồng ý ký thoả thuận khoáng sản sơ bộ trong thời gian sớm nhất, chính quyền Mỹ cho biết sẽ nối lại viện trợ quân sự và việc chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine. Tổng thống Mỹ, Donald Trump ca ngợi các diễn biến trên đồng khẳng định ông sẽ nhanh chóng có các cuộc thảo luận với Tổng thống Nga, Vladimir Putin để thuyết phục phía Nga chấp nhận đề xuất ngừng bắn. Ông Donald Trump nhấn mạnh : “Tôisẽ nói chuyện với Tổng thống Vladimir Putin. Cần phải có hai người mới làm được việc, nên tôi hy vọng ông ấy sẽ đồng ý. Tôi thực sự nghĩ rằng chúng ta đã làm xong 75% công việc, phần còn lại chỉ là việc thoả thuận bằng văn bản cũng như đàm phán về vấn đề lãnh thổ”.

“Quả bóng” phía sân Nga

Đề xuất ngừng bắn 30 ngày do Mỹ-Ukraine đưa ra nhận được các phản hồi tích cực từ phía cộng động quốc tế. Nhiều lãnh đạo châu Âu, gồm: Thủ tướng Anh, Keir Starmer; Tổng thống Pháp, Emmanuel Macron; Thủ tướng Ba Lan, Donald Tusk… đánh giá đề xuất này là một bước tiến quan trọng tiến tới việc đạt được một thoả thuận hoà bình, chấm dứt hoàn toàn xung đột Nga-Ukraine. Tuy nhiên, các nước châu Âu vẫn nhấn mạnh đến yêu cầu cần phải có các đảm bảo an ninh lâu dài cho Ukraine trong bất kỳ thoả thuận ngừng bắn nào.

Áp lực ngoại giao giờ đây chuyển sang phía Nga. Trong trường hợp Moscow không chấp nhận hoặc trì hoãn đề xuất ngừng bắn, mối quan hệ đang có dấu hiệu cải thiện giữa Nga và Mỹ có nguy cơ bị tổn hại. Đây cũng là điều được Ngoại trưởng Mỹ, Marco Rubio ngầm cảnh báo trong tuyên bố đưa ra sau cuộc đàm phán với Ukraine tại Jeddad, khi nhấn mạnh “quả bóng hiện đang ở phía sân Nga” và Tổng thống Mỹ, Donald Trump muốn có hoà bình ngay lập tức nên chính quyền Mỹ sẵn sàng làm mọi việc để đạt được điều đó.

 “Phía Ukraine đã chấp nhận ngừng bắn và bắt đầu đàm phán. Bây giờ mọi việc sẽ phụ thuộc vào việc phía Nga đồng ý hay không. Tôi hy vọng họ sẽ đồng ý và khi đó tôi nghĩ chúng ta đạt được tiến bộ lớn. Nếu họ nói không, thì chúng ta đều biết các thách thức với hoà bình ra sao. Nhưng Tổng thống (Donald Trump) đã cực kỳ rõ ràng rằng ông muốn ngừng bắn, muốn chấm dứt mọi sự giết chóc”.

Theo giới quan sát, đề xuất ngừng bắn mà Mỹ-Ukraine sẽ được phía Nga xem xét thận trọng, đặc biệt trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine vẫn đang diễn biến khốc liệt trên nhiều mặt trận. Trong tuyên bố đưa ra ngày 11/03, người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov cảnh báo người dân Nga không nên quá vui mừng trước những động thái tích cực gần đây từ phía chính quyền Mỹ và luôn cần phải chuẩn bị cho những tình huống xấu nhất.