Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh nhấn mạnh: "Chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn mà là yêu cầu tất yếu". Ảnh: P4G

Theo đó, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, từ Chiến lược Tăng trưởng xanh quốc gia, Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân đến Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn và Chương trình KH&CN quốc gia “Net Zero” do Bộ KH&CN triển khai.

"Cây gậy" – "Củ cà rốt"

PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN&PTNT) – phân tích thêm: “Chúng tôi tập trung vào bốn tiêu chí chính trong hỗ trợ doanh nghiệp: Giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch, kéo dài vòng đời sản phẩm, giảm ô nhiễm và hạn chế tác động tiêu cực tới môi trường. Đồng thời, thúc đẩy doanh nghiệp tích hợp kinh tế tuần hoàn vào sản xuất và tiêu dùng bền vững.”

Để làm được điều đó, Việt Nam đang ứng dụng mô hình kết hợp giữa “cây gậy” – các quy định bắt buộc – và “củ cà rốt” – các chính sách ưu đãi. Trong khung pháp lý về thị trường carbon, doanh nghiệp vượt hạn ngạch phát thải sẽ phải mua tín chỉ từ các đơn vị phát thải thấp hơn – theo nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”.

Từ tháng 3/2025, 2.166 doanh nghiệp tại Việt Nam sẽ bắt buộc kiểm kê phát thải carbon. Tháng 6 cùng năm, thị trường carbon thí điểm sẽ được triển khai, tiến tới vận hành toàn diện vào năm 2029.

Các yêu cầu mới từ Liên minh châu Âu (EU) như CBAM - cơ chế áp thuế carbon lên hàng hóa nhập khẩu, luật chống phá rừng, và báo cáo bền vững phi tài chính Scope 1–2 đang tạo sức ép không nhỏ cho doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, nếu tận dụng được cơ hội, doanh nghiệp Việt có thể tiếp cận các thị trường khó tính hơn với mức chi phí thấp hơn.

“Nếu Việt Nam thực hiện cơ chế định giá carbon trong nước, doanh nghiệp sẽ được miễn trừ khi xuất khẩu vào EU – giúp họ giảm gánh nặng chi phí và nâng cao lợi thế cạnh tranh”, ông Thọ phân tích.

Bên cạnh đó, Việt Nam đang đàm phán với Thụy Sĩ và Singapore để kết nối thị trường carbon nội địa với thị trường quốc tế theo Điều 6 của Thỏa thuận Paris. Đây là bước đi chiến lược nhằm mở rộng cơ hội tiếp cận tài chính khí hậu, công nghệ xanh và phát triển nguồn nhân lực xanh.

Cần bệ phóng dài hạn

Bức tranh khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam hiện khá sôi động với hơn 4.000 startup, trong đó 11 doanh nghiệp được định giá trên 100 triệu USD, 2 kỳ lân và hàng trăm tổ chức hỗ trợ. Tuy nhiên, đối với nhóm startup xanh – vốn đòi hỏi thời gian ươm tạo dài và vốn đầu tư lớn – vẫn thiếu các cơ chế bền vững để giữ được nhiệt huyết và phát triển dài hạn.

Để giải quyết thực trạng này, Chính phủ đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt ưu tiên các lĩnh vực như kinh tế tuần hoàn, công nghệ môi trường, năng lượng tái tạo. Quỹ sẽ hoạt động ở cả cấp quốc gia và địa phương, dự kiến bắt đầu triển khai trong năm 2025.

Song song, Bộ cũng đang xây dựng một sàn giao dịch vốn cho khởi nghiệp, giúp minh bạch hóa thông tin, kết nối nguồn vốn và các nhà sáng lập tiềm năng.

Ở góc độ quốc tế, Dr. Malle Fofana – Giám đốc khu vực châu Á, Viện Tăng trưởng Xanh Toàn cầu – nhận định: “Tài chính xanh là yếu tố then chốt để thúc đẩy các mục tiêu phát triển bền vững. Để tiến trình này hiệu quả, cần tích hợp đổi mới sáng tạo dựa trên AI và xây dựng các liên minh công - tư nhằm đơn giản hóa quy định ở cả cấp quốc gia và quốc tế.”

Dr. Malle Fofana - Giám đốc, Viện tăng trưởng xanh toàn cầu khu vực châu Á - nhận định, tài chính xanh là yếu tố then chốt để thúc đẩy các mục tiêu phát triển bền vững. Ảnh: P4G

Phát biểu bế mạc Diễn đàn, ông Phạm Hồng Quất – Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ – nhấn mạnh: “Chúng tôi cam kết tiếp tục là cầu nối giữa các chủ thể trong hệ sinh thái, đồng hành cùng các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và đối tác quốc tế để hiện thực hóa các sáng kiến phát triển bền vững thông qua đổi mới sáng tạo xanh.”

Ông Phạm Hồng Quất – Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ - phát biểu kết thúc diễn đàn. Ảnh: P4G

Với sự tham gia tích cực của cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư và tổ chức quốc tế, khởi nghiệp xanh tại Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để bứt phá – trở thành động lực chính trên hành trình hướng tới Net Zero vào năm 2050.