(VOV5) - Theo Nghệ nhân ưu tú Kray Sức, đây cũng là dịp để gắn chặt tình đoàn kết cộng đồng trong từng bản làng, dòng họ của người Pa Kô.
Sau khi thu hoạch xong mùa màng, chuẩn bị đón Xuân mới, người Pa Kô ở miền Tây tỉnh Quảng Trị, lại tổ chức Lễ nối dây ân linh thần núi. Đây là một lễ tục độc đáo đã có từ hàng trăm năm trước, như một nghĩa cử tri ân thần núi che chở cho dân làng bình an.
Nghe âm thanh tại đây:
Những ngày đầu năm, mọi người thuộc dòng họ Kray, dân tộc Pa Kô, ở thôn A Liêng, xã Tà Rụt, huyện miền núi Đakrông, tỉnh Quảng Trị, lại tề tịu về nơi mình sinh ra. Sáng sớm, già, trẻ, gái, trai trong trang phục truyền thống hội tụ về sân làng dự lễ. Ngay giữa sân làng, bà con đã dựng sẵn 1 cây gỗ cao vững chắc (gọi là cây cột lễ). Một sợi dây cước trắng được nối từ cây cột lễ vào nhà thờ dòng họ Kray, tượng trưng cho sợi dây ân linh thần núi.
 Lễ "Nối dây ân linh thần núi" ở thôn A Liêng, xã Tà Rụt, huyện miền núi Đakrông. Ảnh: Đình Thiệu/VOV |
Khi các lễ vật chuẩn bị xong, 1 con dê được cột vào cây cột lễ. Già làng Hồ Xuân Văn, Trưởng dòng họ Kray, ở thôn A Liêng, xã Tà Rụt, huyện Đakrông, cầm tấm nai (còn gọi là tấm Jeng - dệt thổ cẩm) đứng trước mâm lễ khấn tạ ơn thần núi, thần sông, thần mặt trời và cầu xin cho dân làng có cuộc sống yên bình, hạnh phúc, tiêu trừ bệnh tật, mạnh khỏe, ăn nên làm ra, sinh sôi nảy nở.
Già làng Hồ Xuân Văn cho biết nối dây ân linh thần núi là nối ân huệ giữa thần núi và các gia đình dòng họ Kray ở làng Aliêng: "Tục lệ này là truyền thống từ đời xưa của người Pa Kô. Đến bây giờ, từ đời ông đến đời bố, đời con, đời cháu sau này vẫn là giữ mãi mãi. Đó là lễ tục truyền thống của dân tộc Pa Kô mình, “ăn quả nhớ người trồng cây”.
 Lễ "Nối dây ân linh thần núi" là dịp để gắn chặt tình đoàn kết cộng đồng. Ảnh: Đình Thiệu/VOV |
Vị thần núi che chở cho dòng họ Kray đồng bào Pa Kô ở làng A Liêng, là thần núi Plăng, ngọn núi cao nhất vùng Tà Rụt - Húc Nghì. Chị Kray Sương, ở làng A Liêng, xã Tà Rụt, lần đầu tiên tham dự lễ hội, chia sẻ: "Chúng em được học hỏi rất nhiều từ ông cha đã để lại, cho nên luôn giữ mãi văn hóa truyền thống của người Pa Kô. Lễ tục được bảo tồn, không bị xóa bỏ."
Định kỳ từ 7 năm đến 10 năm, Lễ nối dây ân linh thần núi của đồng bào Pa Kô diễn ra một lần. Tùy theo mỗi dòng họ mà quy mô tổ chức Lễ khác nhau. Các gia đình tùy điều kiện kinh tế mà đóng góp bò, dê, gà, làm cơm nếp ống tre, cá ống tre… đem đến cúng lễ. Bà con trong thôn, bản, từ già, trẻ, gái, trai… đến dự lễ cũng phải mặc đồ mới và trang phục truyền thống của người Pa Kô. Để thể hiện tình đoàn kết, họ đi thành vòng tròn quanh một tấm thổ cẩm mới dệt và nhảy múa trong tiếng chiêng, trống, khèn. Cứ thế, họ cùng nhau nhảy quanh đống lửa luôn cháy rực sưởi ấm suốt đêm cho đến sáng hôm sau và kết thúc bằng lễ cầu an.
 Nghệ nhân ưu tú Kray Sức. Ảnh: Đình Thiệu/VOV |
Nghệ nhân ưu tú Kray Sức, người chuyên sưu tầm, nghiên cứu các văn hóa lễ hội của đồng bào Pa Kô ở tỉnh Quảng Trị, cho rằng Lễ nối dây ân linh thần núi là lễ tục rất quan trọng và có ý nghĩa trong đời sống của người Pa Kô. Đây là một nghi lễ ân nghĩa mang nặng số mệnh của đồng bào PaKô mà nhiều người còn chưa biết, bởi thời gian quá lâu và tồn tại hàng trăm năm nay. Việc phục dựng và tổ chức lễ tục này giúp các thế hệ trong dòng họ biết được những việc làm tốt đẹp của ông cha, nghĩa cử cao đẹp giữa thần núi và đời sống con người.
Theo Nghệ nhân ưu tú Kray Sức, đây cũng là dịp để gắn chặt tình đoàn kết cộng đồng trong từng bản làng, dòng họ của người Pa Kô: "Lễ này rất quan trọng và rất có ý nghĩa đối với đời sống đồng bào Pa Kô. Qua lễ hội, tất cả mọi người biết được ân nghĩa của con người đối với đồi núi, với thiên nhiên. Nhờ thần núi chở che mà người dân A Liêng sinh con đẻ cái, có cuộc sống bình an, ngự trụ đến ngày hôm nay. Chúng ta cần phải giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa về lễ hội nối dây ân linh thần núi này.
Đã có những giai đoạn cuộc sống có nhiều thay đổi, Lễ nối dây ân linh thần núi của đồng bào Pa Kô, tỉnh Quảng Trị bị mai một. Nhưng những năm trở lại đây, dòng họ Kray, người Pa Kô ở thôn A Liêng, xã Tà Rụt, huyện miền núi Đakrông, tỉnh Quảng Trị, đã phục dựng và tổ chức, làm sống lại một lễ tục độc đáo. Đây còn là dịp truyền dạy cho các lớp hậu thế biết cách ứng xử với thiên nhiên, thế giới xung quanh. Qua đó, bảo tồn, gìn giữ và phát huy một nét đẹp văn hóa mang đậm bản sắc của đồng bào dân tộc Pa Kô.