Việt Nam đang triển khai sáp nhập đơn vị hành chính. Đây là chủ trương lớn nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển kinh tế. Việc sáp nhập cũng là cơ hội để tổ chức lại không gian phát triển quốc gia ở cấp địa phương, khắc phục tình trạng phát triển manh mún, đầu tư dàn trải và kém hiệu quả trong phân bổ nguồn lực thời gian qua, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng hai con số và là nền tảng để đất nước vươn mình.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh. Ảnh: VOV

Việt Nam hiện có 63 tỉnh, thành phố (57 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Huế, Hải Phòng và Cần Thơ). Kể từ sau khi thống nhất đất nước năm 1975 đến nay, Việt Nam đã trải qua nhiều lần chia tách, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Sáp nhập tỉnh là xu hướng tích cực và tất yếu

Việc xem xét sáp nhập tỉnh đã được đặt ra từ lâu và là công cuộc tổ chức lại không gian phát triển ở các đơn vị hành chính cấp tỉnh. Đến nay, trong bối cảnh lực lượng sản xuất đã tăng lên nhiều, đặt ra yêu cầu bộ máy phải tinh, gọn, mạnh, hoạt động hiệu quả. Với hạ tầng đồng bộ, thông tin liên lạc thông suốt, nhiều nền tảng phát triển tạo điều kiện thuận lợi hơn khi tổ chức lại đơn vị hành chính để khơi thông, đánh thức tiềm năng và huy động nguồn lực. 

Các chuyên gia kinh tế ước tính việc sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện sẽ giúp tiết kiệm khoảng 262.500 tỷ đồng (11,2 tỷ USD) mỗi năm, chiếm khoảng 3,8% GDP. Tiến sĩ Bùi Đức Thụ, nguyên Phó Trưởng ban Công tác Đại biểu, thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhìn nhận sáp nhập cấp tỉnh là chủ trương rất đúng và trúng. Sau khi sắp xếp lại tỉnh, xã không gian phát triển kinh tế mới được mở rộng, những vấn đề vướng mắc về liên vùng, phát triển kinh tế khu vực, khai thác lợi thế so sánh của vùng cũng sẽ được xử lý, giải quyết một cách tốt hơn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Đồng quan điểm này, Tiến sỹ Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, cho rằng: Thứ nhất, việc sáp nhập tỉnh tạo ra hệ thống hành chính tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hơn. Thứ hai là giảm được chi phí hành chính cho bộ máy, đặc biệt là sẽ tạo ra được dư địa cho các địa phương có điều kiện phát triển về không gian, như: đất đai, phát huy lợi thế của từng vùng, từng địa phương. Sau nhiều năm tách tỉnh, nhiều địa phương đã  phát triển tốt nhưng đến nay, đã đến giới hạn do hạn chế về không gian, đất đai và nguồn lực để phát triển.

Làm khẩn trương, quyết liệt và bài bản

Việc xem xét sáp nhập tỉnh đã được đặt ra từ lâu và đã đạt được sự đồng thuận tương đối cao. Những năm gần đây, Đảng và Nhà nước đã thực hiện việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính, trong đó có sáp nhập một số đơn vị cấp xã theo những nguyên tắc đảm bảo tiêu chuẩn về việc phân chia địa giới hành chính của từng cấp mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua còn hiệu lực thi hành.

Về sáp nhập cấp tỉnh, mới đây nhất, tại Kết luận 127 ngày 28/2/2025 về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu nghiên cứu định hướng sáp nhập một số tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Đại biểu Quốc hội chuyên trách tại Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội. Ảnh: VOV

Theo Kết luận 127, Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp sẽ được báo cáo Bộ Chính trị (lần 2) vào ngày 14/3. Hiện nay, Bộ Nội Vụ tập trung hoàn thiện, báo cáo để Chính phủ trình Bộ Chính trị. Sau đó, cơ quan chủ trì tiếp tục tiếp thu ý kiến Bộ Chính trị, Ban Bí thư để hoàn thiện đề án, lấy ý kiến các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương, các cơ quan, tổ chức, ban đảng Trung ương sau ngày 14/3. Việc này cũng cần hoàn thành nhanh nhất để đảm bảo hoàn thiện đề án trình Ban Chấp hành Trung ương trước ngày 7/4. Trung ương đã cử gần 20 đoàn công tác đến các địa phương để nắm tình hình.

Cơ sở nghiên cứu trong việc sáp nhập tỉnh là xét toàn diện các yếu tố: lịch sử, văn hóa, truyền thống, kinh tế, xã hội, tập quán và học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Đề cập đến tiêu chí sáp nhập, ông Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội, cho rằng: Quá trình này phải hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao năng lực quản lý Nhà nước và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp Chúng ta cần phải đánh giá toàn diện việc sáp nhập, không thể chỉ dựa trên yếu tố diện tích hay dân số mà cần phải xem xét tổng thể về điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội, hạ tầng, năng lực quản lý và mức độ liên kết giữa các địa phương. Kinh nghiệm từ quá trình sáp nhập cấp huyện, cấp xã đã làm trong lịch sử có thể sẽ  là cơ sở quan trọng để rút ra những bài học, điều chỉnh sao cho phù hợp.

Việc  Việt Nam thực hiện tinh gọn tổ chức, bộ máy là cuộc cách mạng, là việc cải tổ những gì không phù hợp để thực hiện cái mới, tạo đà cho đất nước phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.